________________
( ૭૮ )
"
બ્રહ્મદત્ત ! આ તૃણું જે તું તારે હાથે ઉપાડે છે તે તૃણુને માતંગીએ પગે કરી ચાંપેલ છે, તેથી તને આભડછેટ નથી લાગતી ? ' એવી અનેક જાતની મશ્કરી લેાકેા કરે છે, તેથી ક્રોધે ભરાઈને તે ગામ છેડી જતા રહ્યો. જતાં જતાં માર્ગમાં ભૂલા પડ્યો. ત્યાં હું એને દેખી આક્રોશ કરી હણવા લાગ્યા, એટલે ડુબેએ કાપ કરી બ્રહ્મદત્તના પેટમાં છરી મારી, જેથી તે મરણ પામીને ડુબેને ઘેર જ પુત્રપણે ઉપજ્યું. તે પણ કાંણા, ખાડા, કદરૂપા, કાળા, દુર્ભાગી થયા. રાજા વિગેરેનું દાસપણું કરે, માણસને શૂળીએ ચડાવવા પ્રમુખ વધ કરવાના ધંધા કરે. ત્યાંથી મરણ પામી પાંચમી નરકે નારકીપણે ઉત્પન્ન થયા. ત્યાંથી મરીને મત્સ્ય થયા. ત્યાંથી નીકળી વળી નરકે ગયા. એમ અનેક ભવમાં પરિભ્રમણ કર્યું. જ્યારે મનુષ્યપણે ઉપજે ત્યારે પણ હીન કુળમાં ઉપજે અને દાસપણું કરે. એકદા અજ્ઞાન તપના બળે કરી યાતિષિ દેવામાં દેવપણે ઉપજ્યા. ત્યાંથી ચવીને પદ્મખેડ નગરે કુંદદત્તા ગણિકાને ત્યાં પુત્રપણે ઉપજ્યા. તેનું નામ મયણુ પાડયું. ત્યાં તે અહાંતેર કળા શીખ્યા. પરોપકારી, દક્ષ, દયાળુ, લજ્જાળુ, ગભીર, સરળ, પ્રિયવાદી અને સત્યવાદી થયા. તેનામાં એવા ઉત્તમ ગુણા છતાં તેના તેને ગર્વ નથી. જ્યારે લેાકેા તેને ગણિકાના પુત્ર કહીને એલાવે છે ત્યારે દુ:ખી થયા થકા તે ચિંતવે છે કે– મેં પૂર્વભવે કાઈ પાપ કીધાં છે, તેથી વિધાતાએ મને ગણિકાને ઘેર જન્મ દીધા છે, જેથી હું આટલા ગુણુને ધરતા છતા પણ જાતિહીન થયેા છું. અથવા અમૃતમય ચંદ્રમા છે તે પણ કલકત છે તથા રત્નાકર જે સમુદ્ર તે રત્નાથી ભરેલા છે છતાં તેનું પાણી ખારૂં છે; તેથી જ્યાં ગુણુ હાય ત્યાં દોષ પણ સંભવે છે.
9
એકદા તે નગરે કેવળી ભગવાન પધાર્યા. તેમને વાંઢવા માટે મયણુ ગયા. તેણે વાંદીને પૂછ્યું કે- હે ભગવન્! મારામાં કેટલાએક ઉત્તમ ગુણા છતાં હું ક્યા કર્મના ઉદ્દયથી હીનજાતિમાં ઉપન્યા છુ ? ? ભગવાને પાછલા ભવનુ સ્વરૂપ કહી સંભળાવ્યુ અને કહ્યું કે- તે પૂર્વભવે જાતિના મદ કર્યાં હતા તથા પરનિંદા કરી હતી તેના પાપે કરી તુ ગણિકાને ઘેર ઉપજ્યું ’