Page Text
________________
કે તેમનામાં જૈનધર્મ વિશે અજ્ઞાનતા હોય, પરંતુ તેઓ રાજયાશ્રય ને વધુ પ્રાધાન્ય આપે અને મંત્ર-તંત્રથી કાર્ય કરી શાસક અને પ્રજાને પ્રભાવિત કરે તેને “ગોરજી' કહેવામાં આવે છે. (૧) ગોરજી માણેકબેરજી -
સમગ્ર કચ્છ ઉપર જાડેજાવંશની એકસૂત્રી સત્તા સ્થાપનાર ખેંગારજી પહેલાના ધર્મગુરુ અચલગચ્છીય ગોરજી માણેકમેરજી કચ્છના ઇતિહાસમાં મહત્વનું સ્થાન ધરાવે છે. મહાકવિ ન્હાનાલાલે વંથલી જૈન પરિષદ - પ્રતિષ્ઠોત્સવ વખતે જણાવ્યું હતું કે, “વનરાજ ચાવડાને શીલગુણસૂરિનો આશ્રય મુખ્ય હતો જો તેમ ન થયું હોત, તો પાટણ તથા સોલંકી રાજ્ય હોત નહિ, એટલું જ નહીં પણ ગુજરાતના પાટનગર તરીકે સાત સૈકા સુધી (પાટણ) રહ્યું તે જૈનોને જ આભારી છે. કેમકે પાટણમાં રહી જૈનોએ શું કર્યું, તે માટે સાત સૈકાના ઇતિહાસમાંથી ઘણું મળે છે.” (“જૈન”, ૨૭-૬-૧૯૨૫) હેમચંદ્રાચાર્ય અને કુમારપાળનો સંપર્ક પણ ઇતિહાસ પ્રસિદ્ધ છે. કચ્છના રાજ્ય વિશે પણ કહી શકાય કે જો માણેકબેરજીનો આશ્રય મહારાવ ખેંગારજીને ન મળ્યો હોત તો કચ્છનો ઇતિહાસ જુદી જ રીતે લખાયો હોત. અચલગચ્છના ઇતિહાસમાં માણેકમેરજી એક સુવર્ણ પૃષ્ઠ પુરૂં પાડી ગયાં છે. તેઓ ‘રાજયાશ્રય” દ્વારા જૈનધર્મના સિદ્ધાંતોનો પ્રચાર કરવામાં યશસ્વી નીવડ્યા છે. કચ્છના મહારાવે એમને ઉપાધ્યાય પદ અપાવ્યું હતું. તેમના તથા તેમની શિષ્ય પરંપરાના નામની પાછળ ‘મેરજી” પ્રત્યય આવતો હોઇને તેઓ અચલગચ્છની મેરુશાખાના હતા એમ ચોક્કસ થાય છે.૩૭
ગોરજી માણેકમેરજીના મંત્ર-તંત્ર શક્તિનું સ્પષ્ટ ઉદાહરણ કચ્છના ઇતિહાસમાંથી પ્રાપ્ત થાય છે. કથાસૂત્ર અનુસાર ઈષ્ટદેવી અંબાજી પાસે નવરાત્રીની પૂર્ણાહુતી વખતે તે કુંવરના (ખેંગારજી) હક્કમાં આશિર્વચન માંગ્યું, માતાજીએ અગ્નિકુંડમાંથી એક સાંગ આપી. તે ગોરજીએ ખેંગારજીને આપી કહ્યું કે, “આ સાંગથી તમને તમારું રાજય પાછું મળશે.'૩૮ હાલ આ સાંગ ગોરજીના વંશજો આદરપૂર્વક સાચવે છે. છતાં એટલું તો ચોક્કસ કહી શકાય કે જે સ્થાન હેમચંદ્રાચાર્યનું ગુજરાતના ઇતિહાસમાં અદ્વિતીય છે. તેવું જ સ્થાન કચ્છના ઇતિહાસમાં ગોરજી માણેકબેરજીનું છે.
મહારાઓશ્રી દેશળજી બીજા (ઇ.સ.૧૮૧૯-૧૮૬૧) ના સમયમાં તેનાં રાજદરબાર માં ચૌદ નવરત્નો હતાં તેમાં પ્રથમ ત્રણ તો અનુક્રમે અંજાર, કહ્નાં જૈન સંસ્કૃતિ- એક દષ્ટિપાત
33
| SR No. | 022690 |
| Book Title | Kutchhma Jain Sanskriti Ek Drushtipat |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nita Thakar |
| Publisher | Nita Animesh Thakar |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 170 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |