________________
श्रेणिकचरितम्.
राजलोको नयाध्वा निव्यंजनों वैरिवर्गजित् ॥ ३ ॥
ભાવાર્થ
તે દેશમાં દીર્ધ દૃષ્ટિવાલા, ગુરૂને નમનાર, સધિ કરવામાં અફર, નીતિના માર્ગને પ્રગટ કરનાર અને શત્રુઓના વર્ગને જિતનારા રાજ લેાક હતા. ૩ વિશેષાર્થ—વ્યાકરણ પક્ષે-ત્રરાનાં દીર્ધસ ંજ્ઞા, નામી સ ંજ્ઞાં અને સધ્યક્ષર, સજ્ઞા હાય છે, અને વણોમાં વ્યંજન અને વર્ગની સંજ્ઞા છે. घोषवतोऽप्यघोषाः स्युस्तत्रैव प्रतिवादिनः ।
जित्वा तान्वादिनो बित्युच्चतामनुनासिकम् ॥ ४ ॥ ભાવાર્થ——
તે દેશમાં પ્રતિવાદીએ ધેાષ-નાદ વાલા છતા અધાષ-નાદ વિનાના, તેઓના પરાભવ કરી તે દેશના વાદીએ પેાતાની નાસિકાને ઊંચી રાખેછે, જ વિશેષાર્થ—વ્યાકરણ પક્ષે વ્યંજનાની ઘોષ, અથો અને અનુનાસિષ્ઠ એવી સંજ્ઞા છે.
प्रियांतस्थास्तत्र दीप्तस्मरोष्मालो मृगीदृशः । विसर्जनीयोपध्मानीय जिव्हामूलीयमध्यकाः ॥ ५ ॥
ભાવાર્થ
તે દેશમાં પેાતાના પ્રિયની સમીપ રહેનારી, કામદેવની ગરમીથી પ્રદીપ્ત વિસર્ગ, ઊપદ્માનીય અને જિલ્હાર મૂલીય અક્ષર જેવા મધ્ય ભાગવાળી મૃગાક્ષી સ્ત્રીઓ હતી. ૫
વિશેષાથૅ—અહિં વ્રતર્થ (પ્ ( : ) ઊપદ્માનીય =
દશાવ્યા છે. પ
) માક્ષર (ગ, વ્, સ્ક્રૂ ) વિસર્જ =F) અને જિગ્પા મૂલીય ( ×૪ -૧) એ અક્ષરો
सोपध्मानीयानुकुं बिजघटां युधि । यानत्र राजानुस्वारं पदं चक्रे जयश्रियः ॥ ६॥
૧ ૪ વર્ગ વિગેરે પાંચ વર્ગ કહેવાય છે. ૨ જિન્હામુલીય અક્ષરની આકૃતિ જેવી કમાન વાળી સ્ત્રીઓના મધ્ય ભાગની આકૃતિ વર્ણવેલી છે,
