________________
પર્યાયાર્થિક નય વ્યંજન પર્યાય
(૩) વિભાવ દ્રવ્ય વ્યંજન પર્યાય-જીવની ચાર ગતિ અથવા ચોરાશી લાખ યુનિ.
(૪) વિભાવ ગુણ વ્યંજન પર્યાય-જીવના મતિ આદિ-આ જીવ દ્રવ્યના ચાર પ્રકારના વ્યંજનપર્યાય કહ્યા. તેમજ પુગલદ્રવ્યના પણ--
(૫) સ્વભાવ દ્રવ્ય વ્યંજન પર્યાય-અવિભાગિ પુગલ પરમાણું.
(૬) સ્વભાવ ગુણ વ્યંજન પર્યાય--ગુગલ પરમાણુના એક રસ, એક ગંધ, એક વર્ણ અને બે અવિરુદ્ધ ૫.
(૭) વિભાવ દ્રવ્ય વ્યંજન પર્યાય--દ્ધિ આણુ, ત્રિ અણુ આદિ.
(૮) વિભાવ ગુણ વ્યંજન પર્યાય--રસથી રસાંતર, ગંધથી ગંધાતર, વર્ણથી વણુતર, સ્પર્શથી સ્પર્શતર.
આ ચાર વ્યંજન પર્યાય કહ્યા. +
+કઈ કહેશે કે જીવ અને પુદ્ગલના આ ચાર ચાર વ્યંજન પર્યાય કહ્યા; પણ બાકીનાં ચાર દ્રવ્યનાં કેમ ન કહ્યા ? આ અંગે જણાવવાનું કે –
“ धर्माधर्मनभःकाला अर्थपर्यायगोचराः। व्यंजनेन तु संबद्धौ द्वावन्यौ जीवपुद्गलौ ॥"
અર્થાત–ધર્મ, અધર્મ, આકાશ અને કાળ એ અર્થ પર્યાય ગોચર–અર્થ પર્યાયને ગ્રહણ કરે છે, વ્યંજનપર્યાય નહિ, વ્યંજન પર્યાય તો તે સિવાયનાં બે જીવ અને પુદગલ દ્રવ્ય જ ગ્રહણ કરે છે.
