________________
નય પ્રદીપ “ઇર્વિરાતિ માવાઃ સ્થળંગપુરૂઢિથતા. - પરીનાં જાણે પંચ તા: II” .
અર્થાત–જીવ અને પુદગલ એ દરેકના એકવિશ સ્વભાવ છે; ધર્માદિ ( ધર્મ, અધર્મ અને આકાશ) ના સેળ છે, અને કાળના પંદર કહ્યા છે. - સ્વભાવ પણ ગુણ-પર્યાયનાન્ન અંતર્ભત જ સમજવા. (સ્વભાવ ગુણ-પર્યાયથી જૂદા નથી, તેમાં જ તેને સમાન વેશ થઈ જાય છે ), નહિ તે દ્રવ્યનું લક્ષણ બતાવ્યું, તેમાં ગુણપર્યાયની પેઠે તેનું પણ ગ્રહણ થાત.
x પણ એટલું વિશેષ કે ગુણ છે તે ગુણીમાં જ રહે છે, અને સ્વભાવ ગુણ-ગુણી બંનેમાં રહે છે. કેમકે ગુણ–ગુણી બંને પિતાની પરિકૃતિમાં પરિણમે છે; અને જે પરિણતિ છે તે જ સ્વભાવ છે. અથવા–“તાઢિાથiાંત વ7 મા વિવા –અર્થાત જëણ પર્યાયમાં આક્રાંત થએલી (પરિણમેલી) જે વસ્તુ તે ભાવ (સ્વભાવ) કહેવાય છે.
+ આ એકવિશ સ્વભાવના અર્થ સમજવા યોગ્ય હાવાથી અત્રે લખ્યાં છે –
(૧) અતિ સ્વભાવ સ્વભાવલાભથી કદી પણ દૂર ન હોવું તે, અથવા સ્વરૂપે કરી સદા હેવું તે. “માવઢામાથુતલ્હાदस्ति स्व०
(૨) નાસ્તિ સ્વભાવ=પરરૂપે કરી કદી ન હોવું તે. પરચरूपेणाभावान्नास्तिस्व०
(૩) નિત્ય સ્વભાવ=આ વસ્તુ તે પેલી મેં જે પૂર્વે અનુભવી
