________________
નયાભાસ નયના પ્રકાર
નયાભાસ
પ્રસંગને લઈને નયાભાસનું લક્ષણ કહે છે:–
વામિતતારાપરા નામra:–અર્થાત સ્વાભિપ્રેત પિતે ગ્રહણ કરેલો, ઈચ્છલે એ જે અર્થને અંશ તે સિવાયના બીજા અંશને અપલાપ-નિષેધ (વિપ્રતિપત્તિ) કરતે છતે નયની પેઠે ભાસે, તે નયાભાસ કહેવાય, પણ નય નહિં. જેમ, વસ્તુ એકાંત નિત્ય છે, અથવા એકાંત અનિત્ય છે, એવું પ્રતિપાદન કરનારાં, બધ કરનારાં અન્ય દર્શનીઓનાં વચને.
નયના પ્રકાર
વિસ્તારથી વિવક્ષા કરીએ તે નય અનેક પ્રકારના છે, કેમકે જૂદી જૂદી વસ્તુઓમાં અનંત અંશોના એક એક અંશને કથન કરનારા વક્તાના જે ઉપન્યાસ (વચન) છે, તે બધા નય છે. તે અંગે કહ્યું છે કે – " जावईया वयणपहा तावईया चेव हुँति नयवाया । નાવવા નાવાયા તારા વેવ પરમr | ”
સંમતિ સૂત્ર, રૂ–૪૭ અર્થાત–જેટલા વચનપથ છે, તેટલા નયવાદ છે અને જેટલા નયવાદ છે, તેટલા બધા એકાંત માનવાથી (અરસ્પરસ નિરપેક્ષપણે) પર સમય છે.
