________________
નય પ્રદીપ “નિફviાનુvi vમાવિષયમથું નમાવુNI वस्तूनां नियतांशकल्पनपराः सप्तश्रुता भंगिनः॥ औदासीन्यपरायणास्तदपरे चांशे भवेयु नया । श्वेदेकान्तकलंकककलुषास्ते स्युस्तदा दुर्नयाः ॥
અર્થાત–પ્રમાણ વડે નિશ્ચિત અનંત ધાત્મક વસ્તુઓના નિયત અંશ (અમુક અંશ ) ના ક૯૫ના કરવામાં તત્પર સાત પ્રકારનાં બુત ભંગી થાય છે. તેમાં જે શ્રત સ્વકલ્પિત અંશને સ્વીકારી તે સિવાયના બીજા અંશને નિષેધ નહિં કરતાં તેમાં ઉદાસીન રહે છે, તે નય કહેવાય છે અને જે એકાંત પિતાના જ અંશની કલપનારૂપ કલંકપંકથી મલિન છે, અર્થાત એક પતે કપેલો ધર્મ જ સ્વીકારે અને બીજા અંશને નિષેધ કરે તે દુર્નય કહેવાય છે.
શ્રી જિનના મતમાં કાંઈ પણ કથન નય રહિત નથી, અર્થાત જે જે કહ્યું છે તે બધું સાપેક્ષ કહ્યું છે.
શ્રી વિશેષાવશયકમાં કહ્યું છે કે – " नत्थि नएहिं विहुणं सुत्तं अत्थो अजिणमए किंचि । आसन्ज उ सोयारं नए नयविसारओ बूया ॥"
અર્થાત–શ્રી જિનમતમાં સૂત્ર તેમજ અર્થ નય વિના નથી, અર્થાત જે જે કાંઈ કથન છે તે સાપેક્ષ છે, માટે નયવિશારદ, નયના જાણકાર પુરુષોએ કઈ શ્રોતા મળે તે તેને નય અનુસાર કહેવું, અર્થાત્ શ્રોતાને એગ્ય સપિક્ષ જેમ ઘટે તેમ કહેવું.
