________________
નય પ્રદીપ
ટિપણ–વિધિ એટલે સદંશ (અંશ, સ્યાત અસ્તિ કથંચિત્ હા, કોઈ અપેક્ષાએ છે.)
પ્રતિષેધ એટલે અસદંશ (અસ+અંશ સ્યાન્નાસ્તિ કથંચિત, ના, કેઈ અપેક્ષાએ નથી) નિષેધ, પથુદાસ.
૧. પદાર્થ તે ઘણા છે, એટલે પદાર્થ સમૂહના સદંશ, અસદંશ ધર્માદિ અનેક પ્રકારના વિભાગ કરવાથી તે અનંતભંગીને પ્રસંગ આવે, એ દૂર કરવા સૂત્રકારે , તેમજ સૂત્રના અર્થમાં એક (ગમે તે એક વસ્તુ) ગ્રહણ કરેલ છે.
૨. તેમજ–અનંત ધર્મ સંયુકત એવા એક છવાજીવાદિ વસ્તુના અનંત ધર્મ અંગે પ્રશ્ન કરવામાં આવે, તો -નિષેધ રૂપ હોવા છતાં પાછે યુગપત વિધિ-નિષેધરૂપ હોઈ વિધિનિષેધરૂપ અવકતવ્ય.
(૧) જીવ સત છે. (સ્વદ્રવ્યાદિની અપેક્ષાએ.) (૨) છવ અસત્ છે. (પદ્રવ્યાદિની અપેક્ષાએ.) (૩) જીવ સત્ છે, અને (પુનઃ ક્રમે કરી ) અસત્ છે.
(૪) જીવ સત્ અસત્ બન્ને યુગપત છે; (પણ એ બંને ધર્મ યુગપત કહ્યા ન જાય માટે અવકતવ્ય ).
(૫) જીવ સત હોવા છતાં, પાછો યુગપત સત્ અસત્ ” માટે સત્ અવક્તવ્ય.
(૬) જીવ અસત્ હોવા છતાં પાછો , , , અસ્ત અવક્તવ્ય.
(૭) જીવ ક્રમે કરી સત અસત હોવા છતાં, પાછો , , , સત્ અસત્ અવક્તવ્ય.
