________________
સૂત્ર-૭
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૧૦ “શેષ રૂત્યલિ, વેદનીયાદિ ચાર અઘાતી કર્મના ફળની અપેક્ષાવાળો હોવાથી શુદ્ધ કહેવાય છે. મોહાદિમલનો નાશ થયો હોવાથી બુદ્ધ કહેવાય છે. કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થવાથી નિરામય કહેવાય છે. સર્વરોગોનું કારણ (અજ્ઞાન) ચાલી જવાથી કેવલી કહેવાય છે. (૬)
“સ્ત્ર” ત્યાદ્ધિ, નાખેલા સઘળા કાષ્ઠો બાળી નાખવાથી કાઇ રહિત બનેલો અગ્નિ જેમ નિર્વાણ પામે છે તેમ સઘળા કર્મોનો ક્ષય થવાથી (સંસારના મૂળ કારણોની પરંપરાથી રહિત બનેલા તે મહાત્મા) ઉપર=સિદ્ધિક્ષેત્રમાં નિર્વાણ મોક્ષ પામે છે. નિર્વાણને પામેલાનું સ્થાન પણ ઉપચારથી નિર્વાણ કહેવાય છે. નિર્વાણને પામે છે શાંતિને પામે છે. અથવા નિર્વાણ એટલે નિવૃત્તપણું સિદ્ધપણું. (૭).
ઘ”રૂટ્યાતિ, જેમ બીજ સર્વથા બળી જતા તેમાંથી અંકુર ઉત્પન્ન થતો નથી. તેમ કર્મરૂપ બીજ સર્વથા બળી ગયા બાદ ફરીથી ભવરૂપ અંકુરની ઉત્પત્તિ થતી નથી. (૮)
“તદ્દનન્તર” રૂત્યવિ, સઘળા કર્મોનો ક્ષય થયા બાદ તુરત જ તે મહાત્મા લોકાંત સુધી ઊંચે જાય છે. મુક્તની ગતિ કેવી રીતે થાય ઇત્યાદિ શંકા થયે છતે આ (નીચે મુજબ)
પૂર્વપ્રયોગથી, અસંગત્વથી, બંધ છેદથી અને ઊર્ધ્વગૌરવથી મુક્તજીવની ગતિ સિદ્ધ થાય છે. (૯) પૂર્વપ્રયોગના ઉદાહરણો બતાવે છે–
રુતા” ફત્યાતિ, પ્રેરણા વિના પણ પૂર્વપ્રયોગથી(=પૂર્વના વેગથી) જેમ કુંભારનું ચક્ર ચાકડો ભ્રમણ કરે છે, હિંડોળો હાલે છે, બાણ આગળ જાય છે તેમ પ્રસ્તુતમાં યોગો ન હોવા છતાં પૂર્વપ્રયોગથી સિદ્ધ જીવોની ગતિ કરી છે. (૧૦)
કૃષ” ત્યક્તિ, જેમ માટીનો લેપ દૂર થતા હળવી બનેલી તુંબડી પાણીની ઉપર આવે છે તેમ કર્મનો લેપ દૂર થવાથી હળવા બનેલા સિદ્ધાત્માની ઊર્ધ્વગતિ કરી છે. (૧૧)
