________________
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૬
સૂત્ર-૨૫
સૂત્રાર્થ નીચગોત્રના કારણોથી વિપરીત કારણો એટલે કે સ્વનિંદા, પરગુણપ્રશંસા, સ્વસદ્ગુણાચ્છાદન, સ્વના અસદ્ગુણોદ્ભાવન તથા નીચૈવૃત્તિ અને અનુત્યેક એ છ ઉચ્ચગોત્રકર્મના આસ્રવો છે. (૬-૨૫) भाष्यं— उत्तरस्येति सूत्रक्रमप्रामाण्यादुच्चैर्गोत्रस्याह-नीचैर्गोत्रास्रवविपर्ययो नीचैर्वृत्तिरनुत्सेकश्चोच्चैर्गोत्रस्यास्रवा भवन्ति ॥६-२५॥
८८
ભાષ્યાર્થ– ઉત્તરના એટલે સૂત્રમાં બતાવેલા ક્રમને અનુસારે ઉચ્ચગોત્રના (આસ્રવોને) કહે છે- નીચગોત્રના આસ્રવોથી વિપરીત તેમજ નમ્રવૃત્તિ અને અનુત્યેક (ગર્વનો અભાવ) એ ઉચ્ચગોત્રના આસવો છે. (૬-૨૫)
टीका - तदिति सर्वनाम पूर्वप्रकृतापेक्षं, प्राक् प्रकृता नीचैर्गोत्राश्रवाः तेषां विपर्ययो यथाऽभिहितवैपरीत्यं परगुणप्रशंसा आत्मनिन्दा च सद्गुणप्रकाशनमसद्गुणच्छादनं च परत्र, आत्मनि तु सद्गुणाच्छादनमप्यात्मोत्कर्षपरिहारार्थं तथा नीचैर्वृत्तिः नीचैर्वर्त्तनं विनयप्रवणवाक्कायचित्तता, उत्सेको गर्वः श्रुतजात्यादिजनितः नोत्सेकोऽनुत्सेको विजितगर्वता एतौ नीचैर्वृत्त्यनुत्सेकौ चशब्दात्तद्विपर्ययश्च, उत्तरस्येति सूत्रक्रमप्रामाण्यादुच्चैर्गोत्रस्याह इतिशब्दः पदार्थवाचक: स नीचैर्गोत्रमुक्तलक्षणं तस्याश्रवविपर्ययाः परगुणप्रशंसादयः परं चाश्रवद्वयं नीचैर्वृत्तिरनुत्सेकश्चोच्चैर्गोत्रस्याश्रवा भवन्ति, उच्चैरित्युच्चमुत्कृष्टमिक्ष्वाकुहरिभोजराजन्यादीति ॥६-२५॥
,
ટીકાર્થ– ત ્ એવું સર્વનામ પૂર્વસૂત્રમાં જે પ્રસ્તુત છે તેની અપેક્ષાએ છે. પૂર્વસૂત્રમાં નીચગોત્રના આસ્રવો પ્રસ્તુત છે. તેમનો વિપર્યય=જે પ્રમાણે કહ્યું છે તેનાથી વિપરીતપણે-પરગુણપ્રશંસા, સ્વનિંદા, બીજાના વિદ્યમાન ગુણોનું પ્રકાશન. બીજાના અસદ્ગુણોનું(=દુર્ગુણોનું-દોષોનું) આચ્છાદન. સ્વોત્કર્ષના ત્યાગ માટે સ્વસદ્ગુણાચ્છાદન, નમ્રવૃત્તિ અને અનુત્યેક ઉચ્ચગોત્રના આસવો છે.
