________________
૮૭
સૂત્ર-૨૫
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૬ પરનિંદા- ગુણવાન એવા પણ બીજાની ગુણો ઢાંકવા દ્વારા નિંદા કરવી. અન્યના વિદ્યમાન કે અવિદ્યમાન દોષો પ્રગટ કરવા.
સ્વપ્રશંસા–પોતાની પ્રશંસા કરવી. પોતાના વિદ્યમાન કે અવિદ્યમાન ગુણોની જાતે પ્રસિદ્ધિ કરવી.
પરસક્રુણાચ્છાદન– બીજાના વિદ્યમાનગુણોને ઢાંકવા. બીજાએ પૂછ્યું હોય કે ન પૂછ્યું હોય છતાં ઠેષના કારણે બીજાના વિદ્યમાન પણ ગુણોને ન કહે.
સ્વ-અસદ્ગણોદ્ભાવન–પોતાના અવિદ્યમાન પણ ગુણોને પૂછાયેલો કે ન પૂછાયેલો કહે.
આનો જ અધિક સ્પષ્ટ વિભાગ કરે છે- પોતાનામાં અવિદ્યમાન ગુણોને પ્રગટ કરવા, બીજામાં વિદ્યમાન ગુણોને ઢાંકવા.૩મયસ્થઆત્મ અને પર એ જ ઉભય છે. તેમાં રહેલ નીચગોત્રના આગ્નવો છે. નીચ એટલે જઘન્ય, હીન. ગોત્ર- (મનુષ્ય) જેનાથી કહેવાય છે અને બોલાવાય છે તે ગોત્ર. જે અશુભકર્મને નિમિત્ત કરીને ચાંડાલ, ચુપચ (હલકો ચાંડાલ) મચ્છીમાર વગેરે નામ પ્રવર્તે છે તે નીચગોત્ર.
આ પ્રમાણે પરનિંદા વગેરે અને જાતિ-કુળ-રૂપ-બળ-મૃત-આશૈશ્વર્યતપનો મદ, અન્યાવજ્ઞા, અન્ય ઉપહાસ, અન્ય તિરસ્કાર વગેરે નીચગોત્રના આગ્નવો છે. (૬-૨૪) टीकावतरणिका- इदानीमुच्चैर्गोत्राश्रवाभिधित्सयेदमाहટીકાવતરણિકાર્થ– હવે ઉચ્ચગોત્રના આશ્રવોને કહેવાની ઇચ્છાથી આ કહે છેઉચ્ચગોત્રકર્મના આશ્રવોतद्विपर्ययो नीचैर्वृत्त्यनुत्सेको चोत्तरस्य ॥६-२५॥
