Page Text
________________
પર
શ્રી તત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૪. સૂત્ર-૧૫ પાંચ સંવત્સરનો એક યુગ. એક યુગના મધ્યમાં (અભિવર્ધિતમાં) એક માસ અને અંતે(=અભિવર્ધિતમાં) એક માસ એમ બે માસ અધિક હોય છે. પાંચ યુગના ક્રમશઃ સૂર્ય, સાવન, ચંદ્ર, નક્ષત્ર અને અભિવર્ધિત એ નામ છે. લાખ વર્ષને ચોર્યાસીથી ગુણતા ૮૪ લાખનો એક પૂર્વાગ. ૮૪ લાખ પૂર્વાગનો એક પૂર્વ. એ પ્રમાણે ક્રમશઃ પૂર્વ-પૂર્વની સંખ્યાને ૮૪ લાખથી ગુણવાથી ક્રમશઃ અયુત, કમલ, નલિન, કુમુદ, કુટિ, અડડ, અવવ, હાહા, હૂહૂ થાય છે. આ કાળ સંખ્યાત કાળ છે. ૧. પ્રસ્તુતમાં સંખ્યા સંક્ષેપથી જણાવી છે. અન્ય ગ્રંથોમાં વિસ્તારથી સંખ્યા આ પ્રમાણે છે
સમયથી લઈ પુદ્ગલ-પરાવર્ત સુધીની કાલ સંખ્યાનું કોઇક નિર્વિભાજ્ય કાળ પ્રમાણ તે: ૧ સમય, ૯ સમયનું ૧ જઘન્ય અંતર્મુહૂર્ત, ચોથા જઘન્યયુક્ત અસંખ્યાતાની સંખ્યા પ્રમાણ સમયોની : ૧ આવલિકા, ૨૫૬ આવલિકાનો : ૧ ક્ષુલ્લક ભવ, ૨૨૨૩-૧૨૨૯/૩૭૭૩ આવલિકાનો : ૧ ઉચ્છવાસ અથવા નિઃશ્વાસ, ૪૪૪૬-૨૪૫૮/૩૭૭૩ આવલિકાનો અથવા સાધિક ૧૭ ક્ષુલ્લક-ભવનો અથવા ઉચ્છવાસ નિઃશ્વાસ મળીને : ૧ પ્રાણ (શ્વાસોચ્છવાસ, ૭ પ્રાણનો : ૧ સ્તોક, ૭ સ્તોકે : ૧ લવ, ૩૮ લવે (૨૪ મિનિટની જે ઘડી થાય છે તે) : ૧ ઘડી, ૭૭ લવે અથવા ર ઘડીએ અથવા ૬૫૫૩૬ ક્ષુલ્લકભવે અથવા ૧૬૭૭૭૨૧૬ આવલિકાએ અથવા ૩૭૭૩ પ્રાણે : ૧ (ચાંદ્ર)મુહૂર્ત થાય (એક સામાયિક વ્રત જેટલો કાળ), સમયોન ૨ ઘડીનું : ૧ ઉત્કૃષ્ટ અંતર્મુહૂર્ત થાય.
અન્ય રીતે કાલની વ્યાખ્યા : નિર્વિભાજ્ય અસંખ્ય સમયનો : ૧ નિમેષ, ૧૮ નિમેષ : ૧ કાષ્ઠા, ૨ કાષ્ઠાએ : ૧ લવ, ૧૫ લવે : ૧ કલા, ૨ કલાએ : ૧ લેશ, ૧૫ લેશે : ૧ ક્ષણ, ૬ ક્ષણની : ૧ ઘટિકા, ૨ ઘટિકાએ : ૧ મુહૂર્ત, ૩૦ મુહૂર્તનો : ૧ દિવસ (અહોરાત્ર), ૧૫ દિવસનો: ૧ પક્ષ (પખવાડિયું), ૨ પક્ષે (૩૦ દિવસે) : ૧ માસ, ૨ માસ : ૧ ઋતુ, ૩ ઋતુએ (૧૮૩ દિવસે, વા ૬ માસે) : ૧ અયન (૬ માસ), ૨ અયને (૧૨ માસે) અથવા છ ઋતુએઃ ૧ વર્ષ, ૫ (સૌર) વર્ષે : ૧ યુગ, ૨૦ યુગે : ૧ શત વર્ષ (૧૦૦), દશ શત વર્ષે ૧ સહસ વર્ષ, શત સહસ્ત્ર વર્ષે: ૧ લક્ષ વર્ષ, ૮૪ લક્ષ વર્ષે : ૧ પૂર્વાગ, ૮૪ લાખ પૂર્વાગે (૭૦ લાખ ક્રોડ ૫૬ હજાર ક્રોડ સૂર્ય-વર્ષ) : ૧ પૂર્વ, ૮૪ લાખ પૂર્વે: ૧ ત્રુટિતાંગ (પ્રથમ પ્રભુનું આયુષ્ય), ૮૪ લાખ ત્રુટિતાંગે : ૧ ત્રુટિત, ૮૪ લાખ ત્રુટિ: ૧ અડડાંગ, ૮૪ લાખ અડડાંગે : ૧ અડડ, ૮૪ લાખ અડે : ૧ અવવાંગ, ૮૪ લાખ અવવાંગે : ૧ અવવ, ૮૪ લાખ અવવે : ૧ (હુકાંગ, ૮૪ લાખ હુહુકાંગે : ૧ (હુક, ૮૪ લાખ હુહુકે: ૧ ઉત્પલાંગ, ૮૪ લાખ ઉત્પલાંગ : ૧ ઉત્પલ, ૮૪ લાખ ઉત્પલે : ૧ પધાંગ, ૮૪ લાખ પઘાંગે : ૧ પધ, ૮૪ લાખ પદ્મ : ૧ નલિનાંગ, ૮૪ લાખ નલિનાંગે : ૧ નલિન, ૮૪ લાખ નલિને : ૧ અર્થનિપૂરાંગ, ૮૪ લાખ અર્થનિપૂરાંગે : ૧ અર્થનિપૂર, ૮૪ લાખ અર્થનિપૂરે : ૧ અયુતાંગ, ૮૪ લાખ અયુતાંગે: ૧ અયુત, ૮૪ લાખ અયુત : ૧ પ્રયુતાંગ, ૮૪ લાખ પ્રયુતાંગે : ૧ પ્રયુત, ૮૪ લાખ પ્રયુત : ૧ નયુતાંગ, ૮૪ લાખ નયુતાંગે : ૧ નયુત, ૮૪ લાખ નયુક્ત : ૧ ચૂલિકાંગ, ૮૪ લાખ ચૂલિકાંગે : ૧ ચૂલિકા, ૮૪ લાખ
| SR No. | 022488 |
| Book Title | Tattvarthadhigam Sutram Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rajshekharsuri, Dharmshekharvijay, Divyashekharvijay |
| Publisher | Arihant Aradhak Trust |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 154 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |