________________
સૂત્ર-૧૦ શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૪
१८ टीका-ग्रैवेयकानुत्तरविमानवासिदेवा इति सूत्रसमुदायार्थः, अवयवार्थं त्वाह-'कल्पोपपन्नेभ्य'इत्यादिना, एतेभ्यः परे देवा-ग्रेवैयकनिवास्यादयः अप्रवीचारा भवन्ति, पञ्चविधप्रवीचारापेक्षया, अल्पसङ्क्लेशत्वात् मन्दरागत्वात् स्वस्थाः कायक्लेशरहितत्वेन शीतीभूताः स्वल्पवेदाग्नितया, न तर्हि सुखभाज एते इत्याशङ्क्याह-पञ्चविधप्रवीचारोद्भवादपि कायादिप्रवीचारोत्पन्नादपीत्यर्थः, प्रीतिविशेषात् सुखविशेषात् अपरिमितगुणप्रीतिप्रकर्षाः अपरिमितगुणः-असङ्ख्येयगुणः प्रीतिप्रकर्षो येषां ते तथाविधाः, अविपरीतक्रियया अविपरीतसमाधिजपुण्यविपाक एषां, अत आह-परमसुखतृप्ता एव भवन्ति, स्पर्शादिविषयापेक्षाभावात्, स्वाङ्गस्पर्शादीनामेव तद्भावावियोगिनामत्यन्तसौन्दर्यविलसितमेतत्, प्रतनुमोहोदयत्वेनेत्याचार्याः, कथमेते न ब्रह्मचारिण एव उच्यन्ते ?, चारित्रपरिणामाभावात्, अतोऽप्याशयात् शुभतरोऽयं प्रत्यस्तमितसुखादिविकल्पः क्षायोपशमिकादिभावभेद इति भावनीयं ॥४-१०॥
ટીકાર્થ– રૈવેયક-અનુત્તર વિમાનવાસી દેવો મૈથુનસેવનથી રહિત છે से प्रभारी सूत्रनो समुहित अर्थ छ. अवयवार्थने तो कल्पोपपन्नेभ्यः ઇત્યાદિથી ભાષ્યકાર કહે છે- કલ્પોપપત્રથી બીજા રૈવેયક નિવાસી વગેરે દેવો પાંચ પ્રકારના મૈથુનસેવનની અપેક્ષાએ મૈથુનસેવનથી રહિત હોય છે. કારણ કે અલ્પરાગવાળા હોય છે. તે દેવો કાયક્લેશથી રહિત હોવાથી સ્વસ્થ અને વેદરૂપ અગ્નિ અત્યંત અલ્પ હોવાથી શાંત હોય છે.
તો પછી એ દેવો સુખના ભાગી નથી એવી આશંકા કરીને કહે છેતે દેવોને કાયાદિથી મૈથુનસેવનથી ઉત્પન્ન થયેલા સુખવિશેષથી પણ અસંખ્યગુણ ઉત્કૃષ્ટ સુખ હોય છે. તે દેવોને અવિરુદ્ધ ક્રિયાથી અવિરુદ્ધ(=સહજ) સમાધિથી ઉત્પન્ન થયેલ પુણ્યનો વિપાક હોય છે. माथी ४ माध्य.२ ४ छ- परमसुखतृप्ता एव भवन्ति ते हेवो. ५२भसुपथी તૃપ્ત જ હોય છે. કારણ કે તેમને સ્પર્ધાદિ વિષયોની અપેક્ષા હોતી નથી.
