________________
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૩
સૂત્ર-૩
(આવ.નિ. ગા.૮૨૨) તથા જેમનું આયુષ્ય લગભગ ક્ષય પામ્યું છે (=લગભગ પૂરું થવા આવ્યું છે) એવા નારકોને શુદ્ધ પણ લેશ્યા હોય છે. આથી આમાં વિરોધ નથી.
૩૬
અશુભતર પરિણામ
“અશુભતરપરિણામા:” ત્યાદિ, આને કહે છે- બન્ધન' હત્યાવિ, બંધન, ગતિ, સંસ્થાન, ભેદ, વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શ, અગુરુલઘુ અને શબ્દ એ દશ પ્રકારનો પુદ્ગલપરિણામ નરકોમાં અશુભ હોય છે. (૧) બંધન– તે તે પુદ્ગલોની સાથે (શરીર આદિનો) સંબંધરૂપ બંધનપરિણામ મહાઅગ્નિ આદિની સાથેના સંબંધથી પણ અધિક અશુભ હોય છે.
(૨) ગતિ– ઊંટ આદિની જેવી ગતિરૂપ ગતિપરિણામ તપેલા લોઢા આદિ ઉપર પગ મૂકવાથી પણ અધિક અશુભ હોય છે.
(૩) સંસ્થાન– (જીવોના શરીરનો અને નરભૂમિનો) આકાર (હલકો-બેડોળ) હોય છે.
(૪) ભેદ– શસ્ત્રો આદિથી ભેદાતા પુદ્ગલોનો પરિણામ અત્યંત બીભત્સ(=ઘૃણાજનક) હોય છે.
(૫) વર્ણ— વર્ણપરિણામ અત્યંત હલકો અતિશય ભયંકર હોય છે. (૬) ગંધ– ગંધપરિણામ કુતરા-શિયાળ વગેરેના કોહાયેલા મૃતકથી પણ અધિક અશુભ હોય છે.
(૭) રસ– રસપરિણામ અઘાડો અને ત્રાયમાણ નામની વનસ્પતિના રસથી અધિક અશુભ હોય છે.
(૮) સ્પર્શ સ્પર્શપરિણામ વીંછી, ખુજલી આદિના સ્પર્શથી અધિક અશુભ હોય છે.
(૯) અગુરુલઘુ– શરીરનો અગુરુ-લઘુ પરિણામ અતિશય તીવ્ર દુઃખનો આશ્રય હોવાથી અશુભ હોય છે.
१. सर्वेषां हि जीवानां शरीराण्यात्मनो न गुरुणि नापि लघूनीत्यलघुगुरुपरिणामः ।
