________________
૧૪૦
શ્રી તત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૨, સૂત્ર-૪૯ अशक्यं गमनं मत्वा अवबुध्य लब्धिप्रत्ययमेव योगर्द्धिनिमित्तमेव उत्पादयति उपजनयति आहारकं शरीरमिति गम्यते, दृष्ट्वा च भगवन्तं तच्छरीरगमने(न) छिन्नसंशयो विधिप्रश्नद्वारेण पुनरागत्य प्रतिपं स्वक्षेत्रं व्युत्सृजत्याहारकम् औदारिकमेवाङ्गीकरोति, अन्तर्मुहूर्तस्ये-त्यारम्भात् प्रवृत्तित्यागान्तोऽयमस्य काल इति, एतच्चाभिन्नाक्षर एव करोति, न भिन्नाक्षरः, तस्य संशयाभावात्, भगवत्यपि कौतुकानुपपत्तेः, समाधेविशेषदर्शनात्, अशेषश्रुतज्ञानपर्यायैरक्षरावगमादित्येवं, तच्च जघन्यमानतो न्यूनो हस्तः, उत्कर्षेण पूर्ण इति ॥२-४९॥
ટીકાર્થ– આહારક શરીર પણ લબ્ધિરૂપ નિમિત્તથી જ હોય છે. આ પ્રમાણે સૂત્રનો સમુદિત અર્થ છે. અવયવાર્થને તો ભાષ્યકાર “રામ” ઇત્યાદિથી કહે છે- જી” એ પ્રમાણેના અવયવને(=અંશને) ઉદ્ધત કરીને કહે છે- શુભ એટલે શુભદ્રવ્યોથી એકઠું કરેલું, અર્થાત્ શુભ વર્ણ આદિથી યુક્ત દ્રવ્યોથી બનાવેલું. (શુભ શબ્દનો બીજો અર્થ-) અને સમચતુરગ્ન સંસ્થાન આદિવાળું હોવાથી શુભ પરિણામવાળું. વિશુદ્ધમ્ એ પ્રમાણેના સૂત્રાવયવની વ્યાખ્યા આ પ્રમાણે છે- વિશુદ્ધ એટલે વિશુદ્ધ દ્રવ્યોથી એકઠું કરેલું, અર્થાત્ સ્વચ્છ દ્રવ્યોથી બનાવેલું. (વિશુદ્ધ શબ્દનો બીજો અર્થ-) અને હિંસાદિ પાપોને કરનારું ન હોવાથી પાપથી રહિત છે. વ્યયાતિ એવા સૂત્રાવયવની વ્યાખ્યા આ પ્રમાણે છે- આહારક શરીર કોઇ જીવનો વિનાશ કરતું નથી, અને પોતે અન્ય કોઇથી વિનાશ પમાડી શકાતું નથી.
આવું આહારકશરીર ચૌદપૂર્વધર જ બનાવે છે. ચૌદપૂર્વધર શબ્દમાં ચૌદ સંખ્યા છે. ગણધરભગવંતો દ્વાદશાંગીની રચના કરે છે ત્યારે પૂર્વેસર્વ પ્રથમ પૂર્વોની રચના કરે છે માટે પૂર્વો કહેવાય છે. તેવા પૂર્વોનું ધારણરૂપ મતિજ્ઞાનથી આલંબન લે છે માટે પૂર્વધર કહેવાય છે. ચૌદ પૂર્વધર જ આહારકશરીર બનાવે છે એમ અવધારણ છે. ગહન અર્થવાળા અને અત્યંત સૂક્ષ્મ એવા કોઈ પદાર્થમાં ભાવાર્થ સૂક્ષ્મ હોવાના કારણે
