________________
૧૦૨
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૨
સૂત્ર-૩૩
સમાનતા હોવાથી સંમૂર્ચ્છન પછી ગર્ભ જન્મનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. સ્વામીની સમાનતા ન હોવાથી ગર્ભ પછી ઉપપાત જન્મનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. (૨-૩૨) યોનિના પ્રકારો
सचित्तशीतसंवृताः सेतरा मिश्राश्चैकैकशस्तद्योनयः ॥२-३३॥
સૂત્રાર્થ– જીવોની યોનિઓ સચિત્ત, અચિત્ત અને મિશ્ર=સચિત્તાચિત્ત એમ ત્રણ પ્રકારે તથા શીત, ઉષ્ણ અને મિશ્ર=શીતોષ્ણ એમ ત્રણ પ્રકારે તથા સંવૃત્ત, અસંવૃત્ત અને મિશ્ર=સંવૃત્તાસંવૃત્ત એમ ત્રણ પ્રકારે હોય છે. (૨-૩૩)
भाष्यं - संसारे जीवानामस्य त्रिविधस्य जन्मन एताः सचित्तादयः सप्रतिपक्षा मिश्राश्चैकशो योनयो भवन्ति । तद्यथा - सचित्ता अचित्ता सचित्ताचित्ता शीता उष्णा शीतोष्णा संवृता विवृता संवृतविवृता इति । तत्र देवनारकानामचित्ता योनिः । गर्भजन्मनां मिश्रा | त्रिविधान्येषाम् । गर्भजन्मनां देवानां च शीतोष्णा । तेजः कायस्योष्णा | त्रिविधान्येषाम् । नारकैकेन्द्रियदेवानां संवृता । गर्भजन्मनां मिश्रा । विवृतान्येषामिति
૦૨-૨૦
ભાષ્યાર્થ સંસારમાં જીવોના આ ત્રણ પ્રકારના જન્મની પ્રતિપક્ષથી સહિત સચિત્ત વગેરે એક એક યોનિઓ ત્રણ પ્રકારની છે. તે આ પ્રમાણેસચિત્ત, અચિત્ત અને સચિત્તાચિત્ત, શીત, ઉષ્ણ અને શીતોષ્ણ, સંવૃત, વિવૃત અને સંવૃત-વિવૃત. તેમાં દેવોને અને નારકોને અચિત્તયોનિ હોય છે. ગર્ભથી જન્મવાળા જીવોને મિશ્રયોનિ હોય છે. આ સિવાયના જીવોને ત્રણ પ્રકારની યોનિ હોય છે. ગર્ભથી જન્મવાળા જીવોને અને દેવોને શીતોષ્ણુયોનિ હોય છે. તેજસ્કાયને ઉયોનિ હોય છે. આ સિવાયના બીજા જીવોને ત્રણ પ્રકારની યોનિ હોય છે. ના૨ક, એકેન્દ્રિય અને દેવોને સંવૃત યોનિ હોય છે. ગર્ભથી જન્મવાળા જીવોને મિશ્રયોનિ હોય છે. આ સિવાયના બીજા જીવોને વિવૃતયોનિ હોય છે. (૨-૩૩)
