________________
સૂત્ર-૩૧
શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૨ ઉત્તર- આ પ્રશ્નમાં વિકલ્પની ભાવના કરવી. તે ભાવના દ્વિવિગ્રહા ગતિમાં એક સમય અને ત્રિવિગ્રહ ગતિમાં બે સમય અનાહારક હોય એમ કહીને કરી જ છે. (૨-૩૧).
भाष्यावतरणिका- अत्राह- एवमिदानीं भवक्षये जीवोऽविग्रहया विग्रहवत्या वा गत्या गतः कथं पुनर्जायत इति । अत्रोच्यते- उपपातक्षेत्रं स्वकर्मवशात्प्राप्तः शरीरार्थं पुद्गलग्रहणं करोति । सकषायत्वाज्जीवः #ળો યોધ્યાપુનાના (.૮ સૂ.૨) રૂતિ #ાય(શરીર)वाङ्मनःप्राणापानाः पुद्गलानाम् (अ.५ सू.१९) उपकारः । नामप्रत्ययाः सर्वतो योगविशेषाद् (अ.८ सू.२५) इति वक्ष्यामः । तज्जन्म । तच्च ત્રિવિધમ્ I તથા–
ભાષ્યાવતરણિકાÁ– હમણાં પ્રશ્નકાર આ પ્રમાણે પ્રશ્ન કરે છે કે ભવનો ક્ષય થયે છતે અવિગ્રહગતિથી કે વિગ્રહવાળી ગતિથી ગયેલો જીવ ફરી કેવી રીતે ઉત્પન્ન થાય છે? અહીં ઉત્તર કહેવાય છે
પોતાના કર્મના કારણે ઉત્પત્તિના ક્ષેત્રને પામેલો જીવ શરીર ધારણ કરવા માટે પુગલોને ગ્રહણ કરે છે. “કષાય સહિત હોવાના કારણે જીવ કર્મને યોગ્ય(=કામણવર્ગણાના) પુદ્ગલોને ગ્રહણ કરે છે.” એમ આગળ (અ.૮ સૂ.૨ માં) કહીશું.
શરીર, વાણી, મન અને પ્રાણાપાન શ્વાસોચ્છવાસ એ પુદ્ગલોનો ઉપકાર કાર્ય છે.” એમ આગળ (અ.૫ સૂ.૧૯ માં) કહીશું. “નામ નિમિત્તક=પ્રકૃતિ નિમિત્તક સર્વ તરફથી યોગવિશેષથી કર્મસ્કંધો બંધાય છે.” એમ આગળ (અ.૮ સૂ.૨૫માં) કહીશું. તે(=શરીર માટે પુદ્ગલોનું ગ્રહણ કરવું તે) જન્મ છે. તે જન્મ ત્રણ પ્રકારનો છે. તે આ પ્રમાણે
टीकावतरणिका- 'अत्राहे'त्यादि सूत्रान्तरसम्बन्धग्रन्थः, अत्रावसरे चोदक आह-एवमुक्तेन प्रकारेण इदानीं भवक्षये सति मरण इत्यर्थः, जीवः प्राणी अविग्रहया उक्तलक्षणया विग्रहगत्या वा उक्तलक्षणयैव
