Page Text
________________
સમયસાર : આત્મખ્યાતિ
જેમ ખડી પરની નહિ, ખડી ખડી તે હોય; તેમ શાયક પરનો નહિ, જ્ઞાયક જ્ઞાયક સોય. ૩૫૬ જેમ ખડી પરની નહિ, ખડી ખડી તે હોય; તેમ દર્શક પરનો નહિ, દર્શક દર્શક સોય. ૩૫૭ જેમ ખડી પરની નહિ, ખડી ખડી તે હોય; તેમ સંયત પરનો નહિ, સંયત સંયત સોય. ૩૫૮ જેમ ખડી પરની નહિ, ખડી ખડી તે હોય; તેમ દર્શન પરનું નહિ, દર્શન દર્શન સોય. ૩૫૯ જ્ઞાન દર્શન ચારિત્રમાં, વચન નિશ્ચયનું એમ;
સુણ વક્તવ્ય વ્યવહારનું, સમાસથી તસ તેમ. ૩૬૦ વજુકાવર્ષાતિ - જો ખડી ભીંત આદિની હોય છે, ત૬ વસ્ય મવતિ તત્તવ મતિ - તો જેનું જે હોય છે તે તે જ હોય છે - થાત્મનો જ્ઞાનં મવાનૈવ મત - જેમ આત્માનું જ્ઞાન હોતું આત્મા જ હોય છે - તિ તત્ત્વસંવધે ગીત - એમ તત્ત્વ સંબંધ જીવતે સતે, સેટિછા જૂSચાવે “વંતી ચાવિ મત . ખડી ભાંત આદિની હોતાં ભીંત આદિ જ હોય, pવે સત ટકાય. સ્વદ્રવ્યોન્ઝઃ - એમ સતે ખડીનો સ્વદ્રવ્ય ઉચ્છેદ - પોતાના દ્રવ્યનો સર્વનાશ થાય - ૧ ૨ દ્રવ્યાંતરસંક્રમણ્ય પૂર્વમેવ પ્રતિષિદ્ધવાન્ - અને દ્રવ્યાંતર સંક્રમના - એકદ્રવ્યના બીજા દ્રવ્યમાં સંક્રમણના પૂર્વે જ પ્રતિષિદ્ધપણાને લીધે દ્રવ્યાચારૂસ્કેઃ- દ્રવ્યનો ઉચ્છેદ છે નહિ, તતો ન મવતિ રિવા સુચા. - તેથી ખડી ભીંત આદિની નથી હોતી. (૨) વરિ ન મવતિ સેટિછા ચારે. . જે ખડી ભીંત આદિની નથી હોતી, તfઈ સ્ય સેટિા મવતિ - તો કોની ખડી હોય છે? સેટિવાયા 2 સેટિલા મવતિ - ખડીની જ ખડી હોય છે. નનુ તાજા સેટિછા સ્થા: સેટિછાય: યસ્યા: સેટિછા મવતિ . વારુ, બીજી કઈ ખડી છે, કે જે ખડીની ખડી હોય છે ? ન વત્વચા ટિકા સેટિછાયા: - ખરેખર ! નિશ્ચય કરીને ખડીની ખડી નથી, વિક્રતુ સ્વસ્વયંશાવેવા - કિંતુ સ્વ - સ્વામી એ બે અંશો જ અન્ય - જૂદા જૂદા છે. મિત્ર સાધ્યું સ્વાવંશવ્યવહારે - અત્રે સ્વ - સ્વામી અંશના વ્યવહારથી શું સાધ્ય છે? ન શિમર - કિંઈ પણ નહિ, તર્વે ન ચાપિ સેટિછા - તો પછી કોઈની પણ ખડી નથી, સેટિા સેટિવેતિ નિશ્ચય: - ખડી ખડી જ છે એમ નિશ્ચય છે. અથાઉં ડ્રાંત: - જેમ આ દેશંત, તથાઉં ટાતિવ: - તેમ આ દાર્શતિક - દૃષ્ટાંત ઉપરથી ઉપજતો સિદ્ધાંત ભાવ - વેયિતા તીવવું - ચેતયિતા - ચેતનારો અત્રે પ્રથમ તો જ્ઞાન નિર્મરમાવે કહ્યું - જ્ઞાન ગુણથી નિર્ભર સ્વભાવ છે જેનો એવું દ્રવ્ય છે, ત૨ તુ - અને તેનું વ્યવહારેન સેવં - વ્યવહારથી જોય - જણાવા યોગ્ય નિટિ દ્રવ્ય - પગલાદિ પરદ્રવ્ય છે. મંત્રથાત્ર • હવે અત્રે પુરાતા: પરદ્રવ્યચ ફેયર્ચ - શેય એવા પુદ્ગલાદિ પરદ્રવ્યનો જ્ઞાથી એપિતા વિમવતિ વિં ન મતિ - જ્ઞાયક એવો ચેતયિતા શું હોય છે? શું નથી હોતો? રૂતિ તદુમતત્ત્વસંવંધો ધમાંચતે - એમ તે ઉભયનો - ચેતપિતા અને પુદગલાદિ એ બન્નેનો તત્ત્વ સંબંધ મીમાંસવામાં આવે છે - (૧) વટ રેતયતા પુરતાદ્દે ર્મવતિ - જો ચેતપિતા પુદગલાદિનો હોય છે, તથા વસ્થ યમવતિ તત્તવેવ મવતિ - તો જેનું જે હોય છે તે તેજ હોય છે - યથાત્મનો જ્ઞાન મવવાનૈવ મવતિ - જેમ આત્માનું જ્ઞાન હોતું આત્મા જ હોય છે - ત તત્ત્વસંવંધે નીતિ - એમ તત્ત્વ સંબંધ જીવતે સતે, રેતપિતા પુત્તાકે વન પુતાવિ ભવેત્ - ચેતયિતા પુદ્ગલાદિનો હોતાં પુગલાદિ જ હોય, વં સતિ ચેતાતુ: ચદ્રવ્યોછે: - એમ સતે ચેતયિતાનો સ્વદ્રવ્ય ઉચ્છેદ - પોતાના દ્રવ્યનો સર્વનાશ હોય, ન ૩ દ્રવ્યાંતર સંદ્રમા પૂર્વ પ્રતિષિદ્ધતા દ્રવ્યસ્થીત્યુચ્છે: - અને દ્રવ્યાંતર સંક્રમના પૂર્વે જ પ્રતિષિદ્ધપણાને લીધે દ્રવ્યનો ઉચ્છેદ છે નહિ, તતો ન ભવત ચેતતા દુાતાઃ - તેથી ચેતપિતા પુલાદિનો નથી હોતો, (૨) વટ ન ભવતિ વેતશિતા જુલ્કાના . જે ચેતપિતા પુદગલાદિનો નથી હોતો, તfé સ્ય વેયિતા ભવતિ - તો પછી તેનો ચેતયિતા હોય છે? ચેતાતુરવ
તપિતા મવતિ . ચેતયિતાનો જ ચેતયિતા હોય છે - નવુ છતરોજથ્થતયિતા ચિ ચેતતા મવતિ વારુ, બીજે કયો ચેતપિતા છે કે જે ચેતપિતાનો ચેતયિતા હોય છે? ન ઉર્વશ્ચતતા પિતુઃ . ખરેખર ! નિશ્ચય કરીને ચેતયિતાનો અન્ય ચેતયિતા નથી, રિંતુ સ્વાવંશાવેવાવી - કિંતુ સ્વ - સ્વામીએ બે અંશો જ અન્ય - જૂદા જૂદા છે, મિત્ર સાધ્યું સ્વાવંશવ્યવહારે - સ્વ - સ્વામી અંશના વ્યવહારથી અત્રે શું સાધ્ય છે? 7 મિપિ - કંઈ પણ નથી. તfઈ ન સ્થાપિ જ્ઞાય: • તો પછી કોઈનો પણ જ્ઞાયક નથી, જ્ઞાયો જ્ઞાથ gવેતિ નિશ્ચય: - જ્ઞાયક
૬૫૮
| SR No. | 022416 |
| Book Title | Samaysara Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhagwandas Mansukhbhai Mehta |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | |
| Total Pages | 952 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Book_Devnagari |
| File Size | 26 MB |