Page Text
________________
પૂર્વરંગઃ સમયસાર ગાથા-૩૮
આત્મખ્યાતિ ટીકાર્થ
જે
ખરેખર ! સ્ફુટપણે નિશ્ચયે કરીને અનાદિ મોહ ઉન્મત્તતાથી અત્યંત અપ્રતિબદ્ધ સતો નિર્વિગ્સ (ખુદ પામેલા) ગુરુથી અનવરત પણે પ્રતિબોધવામાં આવી રહેલો કેમે કરીને (માંડ માંડ, મહા મુસીબતે) પ્રતિબુદ્ધ થઈ, નિજ કરતલમાં વિન્યસ્ત (મૂકાયેલ) છતાં વિસ્તૃત સુવર્ણના અવલોકન ન્યાયે પરમેશ્વર એવા આત્માને જાણી શ્રદ્ધી અને સમ્યક્ અનુચરી એક આત્મારામ થઈ ગયો,
તે નિશ્ચય કરીને
-
-
(૧)અહં (હું) આત્મા - આત્મ પ્રત્યક્ષ ચિન્માત્ર જ્યોતિ,
(૨)સમસ્ત ક્રમ-અક્રમે પ્રવર્તી રહેલા વ્યાવહારિક ભાવોથી ચિત્માત્રાકારે કરી નહિ ભેદાઈ રહ્યાપણાને લીધે એક,
-
બનવાતું પ્રતિોવ્યમાનઃ - અનવરતપણે - નિરંતર - વગર અટÒ પ્રતિબોધવામાં આવી રહેલો ર્થવનાપિ - કોઈ પણ પ્રકારે ડેમે કરીને - માંડ માંડ પ્રતિયુષ્ય - પ્રતિબોધ પાી, નિખરતનવિન્યસવિસ્તૃત પામીશાનોનસ્વાર્થન - નિજ કરતલમાં - પોતાની હથેળીમાં વિન્યસ્ત - મૂકેલ ને પછી વિસ્મૃત - વિસરાઈ ગયેલ ચામીકરના - સુવર્ણના અવલોકન - દર્શનના ન્યાયે – દૃષ્ટાંતે, પરમેશ્યરમાવાનું આવા શ્રદ્ધાયાનુવર્ય ૬ સવર્ - પરમેયાર એવા આત્માને જાણી, શ્રદ્ધી અને સમ્યક્ અનુચરીને જનારામોમૂત - એક આત્મારામ થઈ ગયો, એક આત્મામાં આરામ છે જેને અથવા એક આત્મા આરામ છે જેનો અથવા એક આત્મારામ - આત્મરમન્નતા છે જેને એવો થઈ ગયો, સ - તે વસ્તુ - ખરેખર ! નિશ્ચયે કરીને ગમ્ - હું આવા પ્રશ્ર્વર્લ્ડ વિમાત્ર ઔશિ - આત્મપ્રત્યક્ષ - આત્માને પ્રત્યક્ષ - સાક્ષાત્ વિન્માત્ર જ્યોતિ, જો - એક છું. શાને લીધે ? સમસાન્યા વર્તમાનવ્યવહારિાવૈશ્વિન્માત્રાઓ મિઘમાનવાણુ- ક્રમથી - એક પછી એક અને આક્રમથી - એકી સાથે પ્રવર્તમાન - પ્રવર્તી રહેલા સમત - સર્વ વ્યવહારિક ભાવોથી વિન્માત્ર આકારે કરી અભિદ્યમાનપણાને લીધે - ભેદ નિહ પમાડવાપણાને લીધે, અર્થાત્ ચેતનના ક્રમથી પ્રવર્તી રહેલા પર્યાય અને અક્રમથી પ્રવર્તી રહેલા ગુન્ન ચેતનમય હોઈ એક ચિન્માત્ર આકારનો ભેદ કરી શકતા નથી તેને લીધે હું એક છું, શુદ્ધઃ - શુદ્ધ છું, શાને લીધે ? नारकादिजीवविशेषाजीवपुण्यपापास्रववसंवरनिर्जराबंधमोक्षलक्षणव्यवहारिकनवतत्त्वेभ्यश्टकोत्कीर्णैक
કાવજનમાપમર્ધનાત્ત્વ વિવિધસ્પાય - નારકાદિ વિશેષ, અવ, પુણ્ય, પાપ, આસવ, સંવર, નિર્જરા, બંધ, મોક્ષ લક્ષા વ્યવહારિક નવ તત્ત્વોથી ટંકોડીર્ણ' - ટાંકાથી ઉત્કીર્ણ - કોતરેલ અક્ષર જેવા અક્ષર સુસ્થિત એક - અદ્વિતીય - અદ્વૈત સાથક સ્વભાવભાવે કરીને અત્યંત - સર્વથા *વિવિક્તપન્નાને' લીધે - પૃષપજ્ઞાન - ભિન્નપજ્ઞાને - જૂદા પન્નાને લીધે, વિમાત્રતયા સામાવિડોયોોશિાત્ - ચિત્માત્રતાએ કરીને સામાન્ય - વિશેષ ઉપયોગાત્મકતાના - સામાન્ય ઉપયોગમયપણાના અને વિશેષ ઉપયોગમયપજ્ઞાના અતિક્રમણને લીધે - અનુબંધનને લીધે, પnt: સવારી - પરમાર્થથી સદૈવ અરૂપી છું, શાને લીધે ? સ્વગંધવાળું નિમિત્તસંવેવન परिणतत्वेपि स्पर्शादिरूपेण સ્વયમ ળમનાઇ - સ્પર્શ-રસ-ગંધ-વર્ગ નિમિત્ત છે જેનું એવા સંવેદનમાં
પરિણતપણામાં છતાં પણ સ્પર્શાદિ રૂપે સ્વયં - પોતે અપરિણમનને લીધે - નહિં પરિણમવાપણાને લીધે. કૃતિ - એવા પ્રકારે પ્રત્ય ્ - પ્રત્યગ્ - અંતર્ગત, અત એવ અત્યંત પૃથફ્, ભિન્ન, જૂદું, અલાયદું, યં - આ સ્વરૂપ સંવૈતયમાનઃ પ્રતામિ - આ (હું) સ્વરૂપ સંચેતી રહેલો - સંવેદી રહેલો - સમ્યપણે અનુભવી રહેલો પ્રતપું છું - પ્રકૃષ્ટપણે તવું છું, ઉગ્ર પ્રતાપી સ્વરૂપ તેજથી ઝળહળું છું.
વં પ્રાણ મમ - અને એમ પ્રતપતાં મ્હારૂં, ક્રિવિચિત્રવ પસંપરા વિવે પરિસ્તુ પવિ - હારમાં વિચિત્ર - નાના પ્રકારની સ્વરૂપ સંપી - સ્વરૂપ લક્ષ્મીથી વિષે પરિસ્કરના ચૌપાસ સ્ફુરતામાં પણ - મેં વિના મુ પરમાણુમાત્રમચાભીયત્વેન પ્રતિમાતિ - કંઈ પણ અન્ય - બીજું પરમાણુ માત્ર પણ આત્મીયપણે - પોતાના પગે નથી પ્રતિભાસતું - નથી જણાતું નથી, વું . કે જે ભાવાવેન વર્ઘન વ - ભાવકપન્નાએ કરી અને તૈયપરાએ કરી છીમૂવ - એકરૂપ થઈ મૂયો મોહમુદ્રામાવયતિ - પુનઃ મોહ ઉદ્ભાવાવે છે - ઉપજાવે છે. એમ શાને લીધે ? સ્વરતંત વ - સ્વરસથી જ, પોતાના રસથી જ - આપો આપ જ (આકુડો આકુડા ) પુનઃ પ્રાદુર્ભાવાવ - અપુનઃ પ્રાદુર્ભાવાર્થે, પુનઃ ફરીને પ્રાદુર્ભાવ - પ્રાગટ્ય - ઉત્પત્તિ ન થાય એમ સમૂનું નોમુનૂન્ય - સમૂલ મોહને ઉન્મૂલીને, મૂળ સહિત - જડમુળથી મોહને ઉખેડી નાંખીને, મહતો કાનોઘોત પ્રતિપા મહત્ શાનોઘોતના પ્રસ્ફુરિતપણાને લીધે - પ્રકૃષ્ટપણે સ્વરિતપણાને - ઝગઝગતપણાને લીધે. || પતિ આમવાત છે આત્માના (પ્રસ્તુત ગાથા) ||રૂઢી
-
- જ્ઞાન પ્રકાશના
૩૩૫
| SR No. | 022415 |
| Book Title | Samaysara Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhagwandas Mansukhbhai Mehta |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | |
| Total Pages | 1016 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Book_Devnagari |
| File Size | 28 MB |