________________
સમયસાર : આત્મખ્યાતિ
અમૃત પદ - ૨૭૭ વિજ્ઞાનઘન ઓઘ મગ્ન તે હાવાં, કિંચિત્ ખરે ! ન કિંચિત, વિજ્ઞાનઘન ઓઘ મગ્ન તે હાવાં, કિંચિત્ અરે ! ન કિં ચિત?... વિજ્ઞાનઘન ઓધ મગ્ન તે. ૧ જેમાંથી થયું દૈત પૂર્વમાં, સ્વ-પર સમય સ્વરૂપ, જેહ થકી સ્વ-પરનું અંતર, થયું અહીં યરૂપ.. વિજ્ઞાનઘન ઓઘ મગ્ન તે. ૨ રાગ-દ્વેષનો પરિગ્રહ હોતાં, પરનું પાણી નિમિત્ત, જેહ થકી અહીં ક્રિયા-કારકો, ઉપજ્યા'તા આ રીત... વિજ્ઞાનઘન ઓઘ મગ્ન તે. ૩ વ્યવહારે થઈ પરનો કર્તા, પરનું કર્મ કરંત, પરનું કરણ પ્રહતો પરને, પર વડે પ્રકરંત... વિજ્ઞાનઘન ઓઘ મગ્ન તે. ૪ પરનું પરને દાન કરતો, પરાર્થ સંપ્રદાન, પરનું દ્રીકરણ કરી કરતો, પરમાંથી અપાદાન... વિજ્ઞાનઘન ઓઘ મગ્ન તે. ૫ પરનું અધિકરણ પણ પૂર્વે, પરમાંહિ જ કરંત, પરનું ક્રિયાકરણ એમ કરતું, કારક ચક્ર અનંત... વિજ્ઞાનઘન ઓઘ મગ્ન તે. ૬ પર પર કરતો પરથી પરાર્થે, પરમાંથી પરમાં જ, પર ક્રિયાકર ષકારકની, વહી ઉલટી ગંગા જ !... વિજ્ઞાનઘન ઓઘ મગ્ન તે. ૭ આત્મબાધક એમ ષકારકનું, ચાલ્યું મહા દુશ્ચક્ર, સાધક ચક્રથી વિપરીત રીતે, વિષ ક્રિયા વિષચક્ર.. વિજ્ઞાનઘન ઓઘ મગ્ન તે. ૮ એ વિષક્રિયાનું ફળ વસમું, વિષમય સકલ અનંત, તે ભોગવતાં જેહ થકી આ, અનુભૂતિ ખિન્ન અત્યંત... વિજ્ઞાનઘન ઓઘ મગ્ન તે. ૯ - વિજ્ઞાનઘન ઓઘ મગ્ન હવે તે, કિંચિત્ અરે કિંચિતુ, વિજ્ઞાનઘન ઓઘ મગ્ન હવે તે, કિંચિત્ અરે ! ન કિંચિત્ ?.. વિજ્ઞાનઘન ઓઘ મગ્ન તે. ૧૦ આત્મા આત્માને જ કરતો, આત્માથી જ આત્માર્થ, આત્મામાંથી આત્મામાંહિ, પામ્યો હાવાં પરમાર્થ... વિજ્ઞાનઘન ઓઘ મગ્ન તે. ૧૧ આત્મસાધક એ પર્ કારકનું, ચાલ્યું સુલટું સુચક્ર, ઉલટી ગંગા સુલટી થાતાં, અંત પામ્યું ભવચક્ર. વિજ્ઞાનઘન ઓઘ મગ્ન તે. ૧૨ ભૂતકાળની કથની તે તો, ગઈ ગૂજરી એ વાત ! ગઈ તિથિ બ્રાહ્મણ ના પૂછે, ભૂત અભૂતાર્થ જ ભૂત !. વિજ્ઞાનઘન ઓઘ મગ્ન તે. ૧૩
शार्दूलविक्रीडित यस्माद्वैतमभूत्पुरा स्वपरयोभूतं यतोऽत्रांतरं, रागद्वेषपरिग्रहे सति यतो जातं क्रियाकारकैः । भुंजाना च यतोऽनुभूतिरखिलं खिन्ना क्रियायाः फलं, तद्विज्ञानघनोघमग्नमधुना किंचिन्न किंचित्खलु ||२७७।।
૮૬૦
