________________
* (e)
સમ્યક્ત્વીમુદી ભાષાંતર
કેવી રીતે આપશે ? માટે ત્યારે એ અસાધ્ય વસ્તુને વિષે આગ્રહ કરવો નહીં. કારણ કે, લક્ષ્મીએ કરીને, મૂળે કરીને, અને ગુણે કરીને જે જે સમાન હોય, તેમનો જ સંબંધ થાય છે.' પણ પુત્ર તો એમ જ કહેવા લાગ્યો કે, ‘તેણીના વિના હું જીવી શકીશ નહીં.’ પિતાએ કહ્યું : ‘અહો ! કામનું માહાત્મ્ય બહુ વિષમ જણાય છે. મેઘના અથાગ જળથી સિંચન કરીએ કે સમુદ્રના પાણીમાં સ્નાન કરાવીએ, તો પણ એ કામરૂપી અગ્નિ શાંત થતો નથી. કહ્યું છે કે : મનુષ્યની પ્રતિષ્ઠા ત્યાં સુધી રહે છે, તેનું મન પણ ત્યાં સુધી નિશ્ચળ રહે છે, વિશ્વતત્ત્વના એકદિપ સમાન એવાં સિદ્ધાંત અને સૂત્રપણ ત્યાં સુધી જ એના હૃદયને વિષે સ્કુરાયમાન રહે છે કે, જ્યાં સુધી ખારા સમુદ્રનાં મોજાં જેવાં સ્ત્રીનાં વક્ર કટાક્ષોથી ભેદાયેલું હૃદય ડોલાયમાન થયું નથી.'
માતાએ પુત્રને કહ્યું. ‘તું મૂર્ખ છે. ખરૂં છે કે, મૂર્ખના ચિત્ત વિના બીજું સઘળું સાધ્ય છે. કહ્યું છે કે : મગરના મુખની દાઢામાંથી મણિ કાઢી લઈ શકાય, પ્રબળ મોજાંએ ભરપૂર એવો જે સમુદ્ર તે પણ તરી શકાય, છંછેડાયલા નાગને પણ પુષ્પની પેઠે મસ્તક ઉપર ધારણ કરી શકાય, પણ અવળો ચાલનારો એવો જે મૂર્ખ જન, તેનું ચિત્ત કદીપણ આરાધી શકાય નહીં. વળી પણ જેવો જેનો સ્વભાવ પડ્યો તે મૂકાતો નથી. જેમકે વાનરને ગમે તેટલી શિખામણ આપો, તોપણ તે પોતાની ચપળતા છોડશે નહીં.' એ પ્રકારે ઘણું કહ્યું, છતાં પુત્રે ન માન્યું; ત્યારે પિતાએ કહ્યું : હારૂં મન સ્થિર કર. ત્હારૂં કાર્ય હું ધીમે ધીમે પાર પાડીશ. કારણ કે, પાણી પણ અનુક્રમે પર્વતને ભેદી શકે છે, કાર્ય પણ ધીમે ધીમે વિનયથી સાધ્ય થાય છે, અને સુકૃત્યોથી મોક્ષમાર્ગ પણ ધીમે ધીમે પમાય છે.'
એમ કહી બુદ્ધદાસે યશોધર મુનિ પાસે શ્રાવકનાં બાર વ્રત અંગિકાર કર્યા, અને તે કપટશ્રાવક થયો. તે શ્રાવક થયો એટલે વૃષભદાસ શેઠ હર્ષિત થઈને કહેવા લાગ્યો : અહો ! એને ધન્ય છે ! કે એ મિથ્યાત્વનો ત્યાગ કરીને સન્માર્ગે પ્રવર્તો !' પછી તેણે તેની સાથે મૈત્રી કરી. એ મૈત્રીનાં છ લક્ષણ કહ્યાં છે. તે એમ કે ઃ તેને વસ્તુ આપવી અને તેની પાસેથી લેવી, ગુહ્ય વાત કહેવી અને પૂછવી, તથા તેને ત્યાં જમવું અને પોતે તેને જમાડવો. એકદા વૃષભદાસે બુદ્ધદાસને પોતાને ત્યાં જમવાનું આમંત્રણ કર્યું. ભોજન સમયે બુદ્ધદાસ ત્યાં આવ્યો, પણ તે ભોજન કરતો નથી. એવું જોઈને