________________
S૮ પદ્મશ્રી અને પદ્મસિદની કથા - (૧) 4 તેને પૂછ્યું : “કેમ બુદ્ધદાસ ! ભોજન કેમ કરતા નથી ?' ત્યારે તેણે ઉત્તર આપ્યો : “જો તમે તમારી પુત્રીનો મહારા પુત્રની સાથે વિવાહ કરો તો હું જમું, અન્યથા નહીં જમું.' તે ઉપરથી વૃષભદાસે કહ્યું. “અહો ! મને ધન્ય છે કે આપના જેવા મિત્ર હારે ત્યાં આવે છે; માટે એમાં શી મોટી વાત છે? હું નિશ્ચ હારી પુત્રી આપીશ. કારણ કે તેમને ધન્ય છે, તેઓ જ વિવેકી છે, અને તેઓ જ આ પૃથ્વિ ઉપર ઉપન્યા ગણાય છે કે, જેઓને ઘેર મિત્રો કાર્યાર્થેિ આવે છે.”
પછી એક શુભ દિવસે અને ઉત્તમ મુહૂર્તે તેઓએ બુદ્ધસિંહનો અને પદ્મશ્રીનો વિવાહ કર્યો. એટલે બુદ્ધસિંહ પદ્મશ્રીને પોતાને ઘેર લઈ ગયો.
ઘેર ગયા પછી તો બુદ્ધદાસ જૈનધર્મનો ત્યાગ કરીને બૌદ્ધ ધર્મ પાળવા લાગ્યો ! એ સાંભળીને તથા દેખીને વૃષભદાસ શેઠ ખિન્ન થઈને કહેવા લાગ્યો : “અહો ! કપટી માણસનો પ્રપંચ કોઈ જાણી શકતું નથી. કારણ કે, ગુપ્તપણે રાખેલો એવો જે મંત્ર તેને બ્રહ્મા પણ જાણી શકતો નથી. જેવી રીતે કે, કોળીએ વિષ્ણુનું રૂપ લઈને રાજાની પુત્રી સાથે સુખ-ભોગ ભોગવ્યા. ગુરુની સાક્ષીએ જે વ્રત આદર્યું હોય, તે પ્રાણાતે પણ ત્યજવું નહીં, તેનો ભંગ કરવાથી, પ્રાણી દરેક ભવમાં દુઃખ પામે છે. આમ બોલીને વૃષભદાસ શ્રેષ્ઠી તો મૌન ધરીને બેસી રહ્યા.
એકદા બુદ્ધદાસના ગુરુ પદ્ધસિંહે પદ્મશ્રીને કહ્યું: “હે પુત્રી ! સર્વ ધર્મને વિષે બૌદ્ધ ધર્મજ ઉત્તમ છે, અન્ય કોઈ નથી. જો, જેમ વસને વિષે શ્વેત વસ ઉત્તમ છે, ઋતુને વિષે વસંતઋતુ ઉત્તમ છે, પુષ્પમાં ખીલેલી મલ્લિકા, ધનુર્ધારીઓમાં કામદેવ, પરિમલમાં કસ્તૂરીનો પરિમલ, અસમાં ધનુષ્ય, વાણીમાં તર્કસથી ઉજવળ વાણી, અત્યંત પ્રિય-વ્હાલી વસ્તુમાં વહાલી સ્ત્રી, વયમાં યૌવન વય, રાગમાં પંચમ રાગ, અને કવિઓમાં બિલ્લણ કવિ; તેવી રીતે સર્વ ધર્મમાં આ બૌદ્ધધર્મ શ્રેષ્ઠ જાણવો.' - પદ્મશ્રીએ કહ્યું : “હે પદ્મસિંહ ! હારૂં અંતઃકરણ કદિ પણ સન્માર્ગનો ત્યાગ કરીને ઉન્માર્ગમાં પ્રવર્તનાર નથી. જેમ કોઈ સિંહ મૃગના માંસનું ભોજન કરતો હોય, તે સુધાથી પીડિત છતાં કદિપણ તૃણ ચરતો નથી; તેમ કુલીન માણસો દુઃખમાં આવી પડ્યા છતાં પણ નિચકર્મ આદરતા નથી. કહ્યું છે કે, હજી સુધી શંકરે ઝેર જે વસ્યું નથી, કાચબો હજી સુધી ધરતીને પોતાની