________________
पायच्छित्तं, विणओ, वेयावच्चं, अ सज्झाओ, झाणं तहेव उस्सग्गो अवि, अभितरओ तवो होइ ॥३६॥
संस्कृतपदानुवाद अनशनमूनौदरिका, वृत्तिसंक्षेपणं रसत्यागः । कायक्लेशः संलीनता, च बाह्यस्तपो भवति ॥३५॥ प्रायश्चित्तं विनयो, वैयावृत्यं तथैव स्वाध्यायः । ध्यानं कायोत्सर्गोऽपि, चाभ्यन्तस्तपो भवति ॥३६॥
शब्दार्थ अणसणं - अनशन
संलीणया - संलीनता ऊणोअरिया - ऊनोदरिका य - और वित्तिसंखेवणं - वृत्ति संक्षेप बज्झो - बाह्य रसच्चाओ - रसत्याग. तवो - तप कायकिलेसो - कायक्लेश
होइ - होता है। .. शब्दार्थ पायच्छित्तं - प्रायश्चित्त... उस्सग्गो - उत्सर्ग (कायोत्सर्ग) विणओ - विनय '... अवि - भी वेयावच्चं - वैयावृत्य अ - और तहेव - तथैव (उसी प्रकार) अभितरओ - आभ्यंतर सज्झाओ - स्वाध्याय, . तवो होई - तप होता है। झाणं - ध्यान
।
भावार्थ अनशन, ऊणोदरी, वृत्तिसंक्षेप, रसपरित्याग, कायक्लेश, संलीनता, ये (६)बाह्य तप हैं । प्रायश्चित्त, विनय, वैयावृत्य, स्वाध्याय, ध्यान तथा कायोत्सर्ग ये (६) आभ्यंतर तप हैं ॥३५-३६॥
विशेष विवेचन प्रस्तुत गाथाद्वय में निर्जरा के १२ भेदों का कथन है। छह बाह्य तप तथा
श्री नवतत्त्व प्रकरण
१११