________________
૧૬૩ અવિરત સમ્યગુદષ્ટિ ગુણસ્થાને આવે છે અને ઘણું ખરા તે ત્યાંથી મિશ્ર, ત્યાંથી સાસ્વાદન અને ત્યાંથી મિથ્યાત્વ ગુણસ્થાને આવે છે. ઉપર ઉપર ગુણસ્થાને ચઢતાં જીવ જે જે બંધવિચ્છેદ, ઉદયવિચ્છેદ અને સત્તા'વિચ્છેદ કરતે ગયો હતો તે રીતે નીચે નીચે ગુણસ્થાને પડતાં તે તદ્ તદ્દ ગુરુસ્થાન યોગ્ય કર્મના બંધ, ઉદય અને સત્તા એ દરેકમાં વૃદ્ધિ કરતે જાય છે.
ઉપરોક્ત ઉપશમ અને ક્ષેપક એ દરેક શ્રેણિમાં આસન, પ્રાણાયામ આદિ આવશ્યક છે તેમ નથી; તાં રૂઢિ તરીકે તેની સમજુતી આપવી જરૂરી છે. આત્માનો નિશ્ચલ ભાવ એ ક્ષપકશ્રેણિમાં મુખ્ય ભાગ ભજવે છે. ૧ નિષ્ણકંપ આસનઃ
() પર્યકાસન, (૨) પદ્માસન, (૩) સિદ્ધાસન, (૪) કાયોત્સસન, (૫) એકાંહિંઆસન, (૬) દિહિં આસન અને (૭) વજાસન, એ સાતમાનું કોઈ એક એ નિપ્રકંપ આસન ગણાય છે.
યોગના આઠ અંગ છે તેથી અષ્ટાંગયોગ કહેવાય છે. (૧) ઉત્સાહ, (૨) નિશ્ચય, (૩) ધૈર્ય, (૪) સંતોષ, (૫) તત્ત્વજ્ઞાન, (૬) દેશત્યાગ-દેશવિરત, (૭) સર્વન્યાગ-સર્વવિરત અને (૮) પ્રાણાયામ. પ્રાણાયામઃ
ગુદાદ્વારા નિકળતા વાયુને રેકી તેને ઉર્ધ્વગામી બનાવો તે અપાનવાયુ અથવા પ્રાણાયામ છે. પગની એડી વડે ગુદા અને લિંગ ૧ જુઓ ગુણસ્થાન કમારોહ ગા. ૫૯
