________________
(૧૯) તેજ, (૨૦) પદ્ય અને (૨૧) શુકલ. આ એકવીશમાંના જૂનાધિક બંધના સાધન હોઈ શકે છે. ૧
જીવના ગુણ અને એ દરેક ગુણમાં રૂપાંતર (પર્યાય) થવાની શકિત એ પરિમિક ભાવ છે. આ ભાવે જીવને (૧) છેવત્વ (ચેતન). (૨) ભવ્યત્વ (મેક્ષની લાયકાત), અને (૩) અભવ્યત્વ છે (મેક્ષની લાયકાતને અભાવ) એ ત્રણમાંના પહેલા અને બીજા : અથવા ત્રીજા એ બે ગુણ હોઈ શકે છે. જીવનમાં આ બે લક્ષણ અનાદિસિદ્ધ છે અને તે બદલાતાં નથી; જો કે તેના પર્યાયમાં પરિવર્તન-ઉપાંતર થયા કરે છે.
ને અનાદિસિદ્ધ એવા આ બે ગુણ ઉપરાંત છવ અછવના સમાન ગણાતા એવા (૧) અસ્તિત્વ, (૨) અન્યત્વ, (૩) ભકતૃત્વ, પ્રદેશ, (૫) રૂ૫ત્વ, (૬) અરૂપત્ય, (૭) અસર્વત્વ આદિ પારિણામિક ભાવો પણ હોય છે.
જીવના બે પ્રકાર છે –(૧) સિદ્ધ અને (૨) સંસારી. સિદ્ધ અથવા મુક્ત જીવને ક્ષાયિક અને પરિણામિક એ બે ભાવ હેય છે. જીવન્મુકત એવા કેવલીને અઘાતી કર્મની સત્તાના કારણે ઔદયિક સહિત ક્ષાયિક અને પરિણામિક એ ત્રણ ભાવ હોય છે. બાકીના સંસારી જીવને ત્રણ, ચાર, અને પાંચ એ પ્રમાણે ભાવ હોઈ શકે છે
અછવમાંના ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય, આકાશાસ્તિકાય અને કાલ એ દરેકને ઔદયિક ભાવ હોતું નથી; માત્ર પૌજ્ઞાલિક સ્કંધને ઔદવિક ભાવ હોય છે. સર્વ અછવ દ્રવ્યને પરિણામિક ભાવ તે હોય છે. દરેક પ્રકારના અછવને ક્ષાયિક, ક્ષાયે શિક અને ઔ પથમિક એ ત્રણ ભાવ હેતા નથી.
૧ જુઓ તત્ત્વાર્થાધિગમ સૂત્ર અ. ૨ સૂ-૬ ૨ ) , અ૦ ૨ સૂ-૭
