________________
શુભ લેસ્યા અધિક એમ હોય છે. જીવને જેમ ભય અધિક તેમ તેની લેસ્યા કિલષ્ટ અને મલિન બનવાની; જેમ નિર્ભયતા સ્વસ્થતા, આદિ અધિક તેમ લેસ્યા શુભ રહેવાની. ચારેય ગતિના દરેક જીવને લેસ્યા તે છયે હેય છે; પરંતુ તેમાં અધિક પ્રમાણમાં હતી લેશ્યાનું પ્રાધાન્ય ગણાય છે.
સિધ્ધ જીવને લેસ્યા હેતી નથી.
કષાય;
કષ સંસાર અને બાયલાભ; જીવને સંસાને લાભ એટલે વૃદ્ધિ કરાવનાર કષાય છે. તેની તરતમતા અનુસાર ચાર પ્રકાર છે (૧) અનંતાનુબંધી, (૨) અપ્રત્યાખ્યાનીય, (2) પ્રત્યાખ્યાનીય અને (૪) સંજવલન.
બાતરતમ કષાય એ અનંતાનુબંધી, બાદરતર કષાય એ અપ્રત્યાખ્યાનીય, બાદર કષાય એ પ્રત્યાખ્યાનીય અને સૂક્ષ્મ સૂક્ષ્મતમ એ સંજવલન કષાય છે.
અનંતાનુબંધી કષાય નારકગતિનું; અપ્રત્યાખ્યાનીય કષાય તિર્યંચ ગતિનું, પ્રત્યાખ્યાનીય કષાય મનુષ્યગતિનું અને સંજ્વલનકષાય દેવગતિનું નિમિત્ત બને છે. જવને કષાય થવાનું કારણ મૂચ્છ અથવા મમત્વભાવ છે. કંચન, કામિની, કુટુંબ અને કાયા પર છરને મૂચ્છ-મેહ થાય છે અને તે કારણે તેને કષાય હેય છે
આવા કષાય ચાર છે-(૧) ક્રોધ, (૨) માન, (૩) માયા અને (૪) લોભ. અનંતાનુબંધી ચાર કષાય, અપ્રખ્યાતનીય ચાર કષાય, પ્રત્યાખ્યાનીય ચાર કષાય અને સંજવલન ચાર કષાય એમ ગણતાં સેળ કષાય થાય છે. એ વિભાગને ફરી પણ તે પ્રમાણે વિભાગ પાડીએ તે તેના ૬૪ પ્રકાર પણ થઈ શકે છે.
