________________
૩૭
લેશ્યા હ છેઃ-(૧) કૃષ્ણ, (૨) નીલ, (-) કાપેાત, (૪) તેજ પીત, (૫) પદ્મ અને (૬) શુકલ. કૃષ્ણ લેસ્યા હૌનતમ, નીલ લેસ્યા હીનતર, કાપેાતલેસ્યા હીન, તેજે લેસ્યા શુભ, પદ્મ લેસ્યા શુભતર અને શુકલ લેસ્યા શુભતમ છે. અશુભ વિચાર, અશુભવાણી અને અશુભવન એ દરેક અશુભ લેશ્યાના સહાયક છે; જ્યારે શુભવિચાર, શુક્ષ્મવાણી અને શુભવન એ દરેક શુભલેસ્યાના સહાયક છે.
કાપાત, નીલ અને કૃષ્ણ એ ત્રણ લેસ્યા સ્વાÖમય અને હીનપ્રવૃત્તિ અંગેની વિચારપર પરા દર્શાવે છે; એ દરેકની તરતમતામાં ફરક રહે છે, એટલે ઉત્તરેાત્તર એ દરેક અશુભ, અશુભતર અને અશુભતમ હોય છે. તે પ્રમાણે તેજલેશ્યા, પદ્મલેશ્યા અને શુકલ લેશ્યા એ દરેક પરમાથ અને સત્પ્રવૃત્તિ અંગેની વિચારપર પરા દર્શાવે છે, એ દરેકની તરતમતામાં પણ ક્રૂક રહે છે; એટલે ઉત્તરાત્તર એ દરેક શુભ, શુભતર અને શુભતમ હોય છે. જીવને હાતા આત અને રૌદ્ર એ એ ધ્યાન કાપાત, નીલ અને કૃષ્ણ લેશ્યાના દ્યોતક છે; જ્યારે જીવને હાતા ધમ અને શુકલ એ એ ધ્યાન તેજ:, પદ્મ અને શુકલ લેફ્યાના દ્યોતક છે.
નારક જીવને અશુભલેશ્યા હાય છે, કારણ કે તેને જે દુઃખપરંપરા ભેગવવી પડે છે તે કારણે તેને તે અ ંગે મલીન વિચાર રહ્યા કરે છે, તેથી તેના આત્મપરિણામ તે સ્વરૂપના અને છે; કવચિત્ શુભલેસ્યા ઉદયમાં આવે તે તે અત દૂત પછી તરતજ બદલાઇ જાય છે દેવને શુભલેસ્યા હોય છે અને તે સુખમાં ર૫માણુ રહે છે. તેથી તેના આત્મપરિણામ તે સ્વરૂપના બને છે; કવચિત્ અશુભલેસ્યા ઉદયમાં આવે તે તે અંતમુત્ત પછી તરતજ બદલાઇ જાય છે. તિય`ચ જીવને કિ`ચિત્ શુભ અને અધિકતર અશુભ લેસ્યા હોય છે; કારણકે અનેક ભયપ્રસ ગામાં તેનું જીવન વહેતું હોય છે. મનુષ્યને કાષ્ટકને અશુભ લેસ્યા અધિક, કાકને
