________________
ઉપર ઉપર બાર વૈમાનિક, નવનૈવેયક, અને પંચ અનુત્તર એ પ્રકારના દેવ ત્રસનાડીમાં હોય છે. અને તે સર્વથી ઊંચે મધ્યમાં ૮ યોજન જાડી અને વિષ્ક ભમાં ૪૫,૦૦,૦૦૦ યોજન ગોળાકારે એવી ઈત પ્રભારા-સિદ્ધશિલા પૃથ્વીના લેકાંતે સિદ્ધ જીવ હોય છે.
મધ્યલોકમાં ત્રસનાડી બહાર લેક વિભાગ જ નથી; કારણ ત્યાં તે પછી અલકાકાશજ છે. ત્રસવાડી બહારના લોકવિભાગ ઉર્વ અને અધે એ બે લેક પૂરતા છે. ૧
ત્રનાડી અને ત્રસનાડી બહારના ભાગમાં એકેન્દ્રિય જીવ હોય છે. ઈષતપ્રાગભારા પૃથ્વી ઉપર સિદ્ધસ્થાન સિવાયના ભાગમાં પણ એકેન્દ્રિય જીવ હોય છે. સમુદ્વ્રાતઃ
લાંબા ગાળે ભોગવવાના કર્મો ઉદીરણાકરણવડે ઉદયમાં લાવી આકર્ષી ભોગવી તેની નિર્જ કરવાનું સાધન અથવા પ્રબળપણે કર્મોને ઘાત કરવાનું જીવનું કાર્ય એ સમુદ્દઘાત છે. સમુઘાત સાત પ્રકારે હોય છે .(૧) વેદના, (૨) કષાય, (૩) વૈક્રિય, (૪) આહારક, (૫) તૈજસ, (૬) મરણ અને (૭) કેવલી.
જીવ વેદના સમુઘાત કરતાં સ્વદેહ પ્રમાણ ક્ષેત્રમાં પોતાના આત્મપ્રદેશવડે વિસ્તૃત અને સ્થૂલ એ બે રીતે વ્યાપ્ત બની વેદનાના પ્રદેશને અંતર્મુદ્દત માટે પોતાના દેહને પિલાણ ભાગમાં પૂરી તે પ્રમાણે રહી તીવ્ર વેદનાને અનુભવ કરે છે. આના પરિણામે જીવ તેના જુના કર્મની નિજારો કરે છે, આમ વેદનાને અનુભવ ૧ જુઓ પરિશિષ્ટ નં. ૧
