________________
કરતાં છવ જે વિષમભાવ-રાગઢષમાં તલ્લીન બને તે જૂનાં કર્મોની નિર્જરા થવા સાથે નવાં ચીકણું કર્મ તેની સ્થિતિ અને રસ સહિત બાંધે છે કે જે તેને ભાવિમાં ભેગવવાં રહે છે; આના બદલે આ સમયે જીવ સમભાવ રાખે તો તેનાં જૂનાં કર્મની નિરા કરતાં તે સાથે તે જે નવાં કર્મ બાંધે છે તે પ્રકૃતિ અને પ્રદેશ બંધ પૂરતાં બાંધે છે. આનું કારણ કષાય અને સ્થાને અભાવ એ છે, પરિણામે આવા નિરસ કમની નિર્જરા જીવ સહેલાઈથી કરી શકે છે.
છવ કષાય સમુદઘાત કરતાં સ્વદેહપ્રમાણ ક્ષેત્રમાં પોતાના આત્મપ્રદેશવડે વિસ્તૃત અને સ્કૂલ એ બે રીતે વ્યાપ્ત બની કષાયના પ્રદેશને અંતમુહૂર્ત માટે પિતાના દેહના પિલાણમાં પૂરી તે પ્રમાણે રહી કષાયને તીવ્ર અનુભવ કરે છે; આના પરિણામે જનાં કમની નિજરો થાય છે, પરંતુ તેને જે નવાં ચીકણું કર્મ બંધાય છે તે તેને ભવિષ્યમાં ભેગવવાનાં રહે છે અને તેની પરંપરા પણ ચાલ્યા કરે છે.
ઉપરના વેદના અને કષાય એ બે સમુદઘાતને અનુભવ સંસારી જીવ પોતાના દરેક ભવમાં અનેક વખત કરે છે.
વૈક્રિય સમુઘાત કરતાં જીવ સ્વદેહ પ્રમાણ ક્ષેત્રમાં પોતાના આત્મપ્રદેશ વડે વિસ્તૃત અને સ્થૂલ એ બે રીતે વ્યાપ્ત બની અંતર્મુહૂર્ત માટે સંખ્યાત, અસંખ્યાત જન લખાઈને દંડ બનાવી પિતાના જૂનાં વૈક્રિય કર્મ ખપાવતો અને વિક્રિય દેહ યોગ્ય નવાં વિક્રિય પુગલ ગ્રહણ કરતે વિશાળ ઉત્તર વંકિય શરીરની રચના કરે છે. દેવ નારક, તિર્યંચ અને મનુષ્ય એ દરેકને ઉત્તર વૈક્રિય શરીર રચતાં આ સમુઘાત હોય છે.
આહારક સમુદઘાત કરતાં છવ સ્વદેહપ્રમાણ ક્ષેત્રમાં પિતાના આત્મપ્રદેશે વડે વિસ્તૃત અને સ્થૂલ એ બે રીતે વ્યાપ્ત બની અંત
