________________
બત્રીશી-૧૧, લેખાંક-૬૪
૬૮૧
પર, જીવને હંમેશ મુજબ વિષય-કષાયમાં તાણી જવા માટેવૃત્તિઓ ધમપછાડા કરી રહી હોય ત્યારે પણ મક્કમતાપૂર્વક જીવ જો એને તાબે થતો નથી ને ધરાર વૃત્તિઓને દબાવી રાખે છે, તો ‘બહિતિ’ નામનો ચિત્તવૃત્તિનિરોધરૂપ યોગ પ્રાપ્ત થાય છે. પણ માત્ર એકવારથી આ કાર્ય પૂરું થતું નથી. છતાં, ભલે અનંતમાં ભાગનું.. પણ કંઈક અંશે પણ વૃત્તિઓનું જોર એનાથી ચોક્કસ ઘટ્યું હોય છે. એટલે બીજી વાર નિમિત્ત મળવા પર જીવે કંઇક અલ્પાંશે પણ હવે સંઘર્ષ ઓછો કરવો પડે છે. ને જીવ એવો સંઘર્ષ કરીને બીજી વાર પણ વૃત્તિઓને તાબે થયા વગર રુંધે છે. વળી ત્રીજી વાર, વળી ચોથી વાર.. આવો સંઘર્ષ સતત ચાલુ રાખવો પડે છે. દીર્ઘકાળ સુધી ચાલુ રાખવો પડે છે. પણ એના બદલે જીવ જો જરાક પણ ગાફેલ થઇ જાય છે, તો વૃત્તિઓ પાછી એના પર ચડી જ બેસે છે. ને આ ગાફેલપણું જો લંબાય છે એટલે કે વૃત્તિઓને ચડી બેસવાની જીવ વારંવાર તક આપે છે (એટલે કે પોતાના પ્રણિધાનને-દ્રઢ સંકલ્પને વિસરી જાય છે.. મનને ઢીલું મૂકી દે છે.. સંઘર્ષ કરવાથી થાકીને વૃત્તિઓને શરણે થવાનું ચાલુ કરી દે છે) તો બની શકે છે કે અત્યાર સુધીમાં પ્રણિધાન અને સંઘર્ષદ્વા૨ા જે વિજય મેળવેલો- વૃત્તિઓ પર કંઈક અંશે પણ જે વિજય મેળવેલો.. એને જીવ ગુમાવી દે છે. જીવ જો હજુ પણ સાવધ થતો નથી.. વૃત્તિઓને તાબે થવાનું ચાલુ જ રાખે છે.. તો બની શકે છે એ એના પ્રણિધાનથી પણ ભ્રષ્ટ થઈ જાય.. વારંવાર વૃત્તિઓને આધીન થઈ જવા પર નિરાશા આવી જાય છે.. હું કાયર છું.. નિઃસત્ત્વ છું.. વૃત્તિઓ સામે ઝઝૂમવાનું મારું કામ નહીં. વૃત્તિઓને જેમ બેફામ બનવું હોય એમ બનવા દો.. આનું જ નામ, વૃત્તિઓ પ્રણિધાનને પણ તાણી ગઈ.. ને પોતાનો વિજય થવા પર ફરીથી મુસ્તાક બની ગઈ...
પણ જીવ, જો દુર્ગતિઓમાં પરિભ્રમણ, ડગલે ને પગલે પરાભવ... પાર વિનાના દુઃખો, જીવની ઘોર કદર્થના.. આ બધું
