________________
૬૩૨
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે ખાનાવરણ કષાયરૂપ ચારિત્રમોહનીયનો ક્ષયોપશમ થાય તો સર્વવિરતિની પ્રાપ્તિ થાય છે. આમાં “આને હણું” આવો દુષ્ટ આશય દૂર થાય છે, અને કોઈને પણ હરીશ નહીં...' એવો શુભ આશય પેદા થાય છે.
શંકા - પણ કર્મો તો અતીન્દ્રિય હોય છે. એ સોપક્રમ છે કે નિરુપક્રમ ? આપણને શું ખબર પડે ?
સમાધાન - ઉપદેશશ્રવણ, પ્રભુભક્તિ, ગુરુભક્તિ, સાધુસેવા.. વગેરેની રુચિ અને આચરણથી કર્મ સોપક્રમ હોવાની સંભાવના વ્યક્ત થાય છે.
શંકા - છતાં એનો નિશ્ચય તો શક્ય નથી જ. અને કર્મ જો નિરુપક્રમ હોય તો આ ઉપદેશશ્રવણાદિ કારગત નીવડતા નથી. એટલે, જો મારું કર્મ સોપક્રમ હશે તો “આ ઉપદેશશ્રવણાદિ ઉપાયભૂત છે, અને જો કર્મ નિરુપક્રમ હશે તો એ ઉપાયભૂત નહીં બને” આમ | ઉપાયનો સંશય જ રહેશે. અને તેથી એ પ્રવૃત્તિ જ નહીં થાય, કારણ કે પ્રવૃત્તિ માટે નિશ્ચય કારણ છે. વળી પ્રવૃત્તિ જ નહીં થાય એટલે કર્મ સોપક્રમ હોવાની સંભાવના પણ વ્યક્ત નહીં જ થાય.
સમાધાન - લાભનો નિશ્ચય પ્રવૃત્તિ કરાવે છે અને નુકસાનનો નિશ્ચય નિવૃત્તિ કરાવે છે એવી માન્યતાના કારણે તમે આવી શંકા કરી રહ્યા છો. પણ વાસ્તવિકતા આ નથી. લાભની સંભાવના પ્રવૃત્તિ કરાવે છે એટલે જ, વૃષ્ટિ થશે જ અને સારો પાક થશે જ એવો નિશ્ચય નથી, પણ સંભાવના છે, માટે ખેડૂત ખેતી કરે જ છે. એમ “આમાં ઝેર છે' એવો નિશ્ચય ભલે નથી, પણ સંશય-સંભાવના છે, તો માણસ દુધપાક ખાતો નથી જ.) એટલે કે નુકશાનની સંભાવના માત્રથી નિવૃત્તિ થાય છે. એટલે મારું કર્મ સોપક્રમ હશે એવી સંભાવનાથી ઉપદેશ શ્રવણાદિ પ્રવૃત્તિ થાય જ છે, ને એનાથી ઉપરોક્ત સૂચન પણ મળી શકે છે.
