________________
આરાધના પંચક (૪)
- ૩ આવી આવી રીતે તેં અનંતાનંત મરણો મેળવ્યાં. તે સર્વ મરણોને, હે અજ્ઞ જીવ! બાલમરણ જાણ. ૨૧૭
તો અહીં પંડિત મરણ કોને કહેવાય? પંડા એટલે બુદ્ધિ તેનાથી જે યુક્ત હોય તે પંડિત કહેવાય. તેનું જે મરણ તે પંડિતમરણ કહેવાય છે. ૨૧૮
એક પાદપમરણ, બીજું ઈગીનીકરણ અને ત્રીજું લગંડમરણ એમ પંડિતમરણના ત્રણ ભેદ છે. તે સર્વ સંથારાના વિષે નિયમથી યુક્તકરણ હોય છે. ૨૧૯
છ કાય જીવોની રક્ષા જે મરણમાં હોય તે પંડિતમરણ. તેથી વિપરીત બાલમરણ હોય છે. ૨૨૦
આલોચના જેમાં લેવાઈ હોય તે પંડિત મરણ કહેવાય. આલોચના ન લીધી હોય - શલ્ય બાકી રહ્યાં હોય. પાપનું પ્રતિક્રમણ ન થયું હોય તેને બાલમરણ જાણવું. ૨૨૧
દર્શન, જ્ઞાન અને ચારિત્રની આરાધનાપૂર્વક જે મરણ થાય તે પંડિતમરણ અને તેથી વિપરીત બાલમરણ છે. ૨૨૨
તીર્થકરાદિને પ્રણામ કરનાર તથા જિનવચન અનુસાર વર્તનારને પંડિતમરણ હોય છે. વિપરીતને બાલમરણ હોય છે. ૨૨૩
વધારે વર્ણન શું કરવું? પંડિતમરણથી સ્વર્ગ કે મોક્ષ મળે છે. બાલમરણથી આ શાશ્વત સંસાર મળે છે. ૨૨૪
