________________
ઉપપ
યોગસાર પ્રકરણ/ચતુર્થ પ્રસ્તાવશ્લોક-૮-૯, ૧૦
વળી, જે મહાત્માઓ પાંચ ઇન્દ્રિયને સંવૃત્ત કરી શકે છે અને સંવૃત્ત થયેલા એવાં તેઓ દઢ યત્નપૂર્વક તપ-સંયમની ક્રિયાઓ કરે છે તેવા મહાત્માઓમાં વિષયની ઉત્સુકતા નહિ હોવા છતાં “હુ તપસ્વી છું”, “હું ત્યાગી છું” ઇત્યાદિ બુદ્ધિ ઉત્પન્ન કરીને કાષાયિક ભાવો તેઓને પીડે છે તેથી તેવા મહાત્મા માટે વિષયોના જય કરતાં કષાયોનો જય દુષ્કર બને છે.
વળી, જે મહાત્માઓ તે-તે પ્રકારના કષાયને વશ થયા વગર જિનવચનથી સતત ભાવિત થઈને તપ-સંયમ દ્વારા સંયમના કંડકોમાં ઉદ્યમ કરે છે તેવા પણ મહાત્માઓને ઉપસર્ગો અને પરિષહો પ્રાપ્ત થાય ત્યારે તેઓ અંતરંગ રીતે ક્ષોભાયમાન થાય છે તેથી કષાય કરતાં પણ ઉપસર્ગો અને પરિષહો અતિ દુર્જય છે.
વળી, ઉપસર્ગો અને પરિષહોને જેમણે જીત્યા છે તેવા સિંહગુફાવાસી મુનિ પાંચ ઇન્દ્રિયના સંવૃત્ત પરિણામવાળા હોવાથી કામની વૃત્તિવાળા ન હતા છતાં કોશાના બલવાન નિમિત્તને પામીને શુભિત થયા તેથી બલવાન નિમિત્તની પ્રાપ્તિરૂપ કામ અતિદુર્જય છે. તેઓને પણ જીતનારા ધીર મુનિવરો હોય છે. I૮-ક્લા અવતરણિકા -
પૂર્વશ્લોકમાં કહ્યું કે, જગત્રયમાં એક મલ્લ એવો કામ કોના વડે જીતી શકાય છે? તેથી હવે કામ મલ્લને જીતવો અતિદુષ્કર છે તે બતાવવા અર્થે જ શ્લોક-૧૫ સુધી કહે છે – શ્લોક :
मुनयोऽपि यतस्तेन विवशीकृतचेतसः ।
घोरे भवान्धकूपेऽस्मिन् पतित्वा यान्त्यधस्तलम् ।।१०।। શ્લોકાર્ચ -
જે કારણથી-કામમલ્લ દુર્જય છે, તેથી તેના વડે કામ વડે, વિવશ કરાયેલા ચિતવાળા મુનિઓ પણ આ ઘોર ભવાંધકૂપમાં પડીને અધતલ પહોંચે છે. I૧oll
