Page Text
________________
૨
યોગસાર પ્રકરણ/દ્વિતીય પ્રસ્તાવબ્લોક-૩૧-૩૨ શ્લોકાર્ચ -
પાપબુદ્ધિથી પાપ થાય એ કોણ મુગ્ધ પણ જાણતો નથી? અર્થાત્ સામાન્ય જન પણ જાણે છે. પરંતુ, ધર્મબુદ્ધિથી જે પાપ થાય છે તે નિપુણ એવા બુદ્ધિમાન પુરુષોએ વિચારવું જોઈએ. ll૧૧TI ભાવાર્થ:
સંસારી જીવો ભોગ માટે કે ધનાદિ માટે સંસારમાં જે આરંભ-સમારંભ કરે છે તેમાં તેમને પાપની બુદ્ધિ વર્તે છે. આવી પાપબુદ્ધિને કારણે ધર્મને સન્મુખ થયેલા સામાન્ય બુદ્ધિવાળા જીવો પણ “પોતે પાપની આચરણા કરે છે તે જાણે છે. માટે આવા મુગ્ધ જીવો પણ કહે છે કે સંસારના ભોગ-વિલાસની, આરંભ-સમારંભની પ્રવૃત્તિ, પાપની પ્રવૃત્તિ છે. પરંતુ, ચિત્તનું શોધન કર્યા વિના જેઓ ધર્મ કરવા પ્રવૃત્ત થયા છે અને સંયમ ગ્રહણ કરીને સંયમની આચરણા કરે, કઠોર જીવન જીવે, તપ-ત્યાગ કરે છે તેઓમાં ધર્મબુદ્ધિ વર્તે છે અને તેવી ધર્મબુદ્ધિવાળા જીવો પણ સ્વપક્ષ પ્રત્યે રાગ અને પરપક્ષ પ્રત્યે દ્વેષ ધારણ કરીને, અન્યની નિંદા અને પોતાના ત્યાગની પ્રશંસા કરે છે ત્યારે તેઓ ધર્મબદ્ધિથી પાપ સેવી રહ્યા છે. વળી, પોતે કઠોર સંયમજીવન જીવે છે, દુષ્કર તપ કરે છે, ઇન્દ્રિયોનો રોધ કરે છે, બાહ્ય ત્યાગ દ્વારા પોતે મહાન ત્યાગી છે વગેરે અહંકારની બુદ્ધિ ધારણ કરે છે તે સર્વ તેઓની ધર્મબુદ્ધિથી થતી પાપની આચરણા છે. ધર્મબુદ્ધિથી કરાતી આવી પાપની આચરણા ક્યારેય સંસારના અંતનું કારણ બને નહિ માટે નિપુણ બુદ્ધિવાળા પુરુષોએ વિચારવું જોઈએ કે સંસારની ભોગાદિની આચરણાને પાપ રૂપે જાણવી સુકર છે પરંતુ પોતાનામાં વર્તતા પાપના પરિણામને પાપરૂપે જાણવો અતિ દુષ્કર છે. માટે ધર્મબુદ્ધિથી થતા પાપને નિપુણપ્રજ્ઞાપૂર્વક જાણીને તેને દૂર કરવા પ્રયત્ન કરવો જોઈએ જેથી સામ્ય પરિણામવાળું નિર્મલ ચિત્ત પ્રગટે.૩૧ અવતરણિકા -
પૂર્વશ્લોકમાં કહ્યું કે ધર્મબુદ્ધિથી થતું પાપ નિપુણબુદ્ધિથી વિચારવું જોઈએ. તેથી હવે, ધર્મબુદ્ધિથી થતું પાપ જીવને કેમ દેખાતું નથી તે બતાવવા અર્થે કહે છે –
| SR No. | 022236 |
| Book Title | Yogsar Prakaran |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravin K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2012 |
| Total Pages | 266 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |