________________
યોગસાર પ્રકરણ/દ્વિતીય પ્રસ્તાવ/બ્લોક-૨૧-૨૨
જટા ધારણ કરે છે તો જૈન સાધુઓ આદિ મસ્તકનું મુંડન કરે છે. પરંતુ આ સર્વ કષ્ટમય આચરણાઓ પણ જો સામ્યભાવનું કારણ ન બને તો વ્યર્થ છે.
રા
આનાથી એ ફલિત થાય છે કે સામ્યભાવ ન હોય તો ઉપાસ્યની ઉપાસના પણ વ્યર્થ છે તેમ સામ્યભાવની પ્રાપ્તિનું કારણ ન બને તો તે તે દર્શનને અનુસાર બાહ્ય કઠોર આચરણા પણ વ્યર્થ છે. II૨૧
અવતરણિકા :
જેમ બાહ્ય કઠોર આચરણા પર્ણ સામ્યભાવનું કારણ ન બને તો વ્યર્થ છે તેમ વ્રતો, વ્રતોના આચારો કે ધ્યાનાદિ પ્રવૃત્તિ પણ સામ્યભાવનું કારણ ન બને તો વ્યર્થ છે. તે બતાવવા કહે છે
-
શ્લોક ઃ
किं व्रतैः किं व्रताचारैः किं तपोभिर्जपैश्च किम् । િધ્યાને ત્નિ તથા ધ્યેયેર્ન ચિત્ત વિ માસ્વરમ્? ।।૨૨।। શ્લોકાર્થ ઃ
વ્રતોથી શું ? વ્રતોના આચારોથી શું ? તપ વડે શું ? અને જપ વડે પણ શું ? ધ્યાન વડે શું ? અને તે પ્રકારના ધ્યેય વડે પણ શું ?=આ આચારો દ્વારા મારે કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવું છે ઇત્યાદિ ધ્યેય વડે પણ શું ? જો ચિત્ત ભાવર ન હોય અર્થાત્ જો ચિત્ત સામ્યભાવને પ્રગટ ન કરતું હોય. II૨૨
ભાવાર્થ:
યોગના અર્થી, કેવલજ્ઞાનના અર્થી કે મોક્ષના અર્થી મહાત્માઓ મોક્ષના ઉપાયરૂપે આ વ્રતો છે કે આ વ્રતોના આચાર છે કે આ તપાદિ છે કે આ જપાદિ ક્રિયાઓ છે તેમ માને છે. અને તે તે તપ-જપાદિ ક્રિયાઓ કરે છે. વળી, તે તે ક્રિયાઓ દ્વારા તે તે પ્રકારનું ધ્યેય પણ નક્કી કરે છે અર્થાત્ આ વ્રતોના પાલન દ્વારા મારે મોક્ષમાં જવું છે, કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવું છે વગેરે ધ્યેય પણ નક્કી કરે છે છતાં જો તેઓનું ચિત્ત મોક્ષને અનુકૂળ એવા તે તે
