Pratima Shatak Part 01

SR No.: 022182
Original Sutra Author: Yashovijay Upadhyay
Author: Pravin K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2002
Total Pages: 412
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 32 MB

Page 60

प्रतिभाशतs/CTS:१ છતાં પ્રવાહથી સદા હોય છે. અને “સર્વોત્કર્ષથી વર્તે છે તેનો ભાવ એ છે કે, સર્વ વિચારકોને સંમત છે. તેથી સર્વ વિદ્વાનોને સંમતિરૂપ જ સર્વોત્કર્ષથી પ્રતિમા વર્તે છે. टीका:
मूर्तिः कीदृशी ? ऐन्द्रश्रेणिनता-इन्द्राणामियम् ऐन्द्री सा चासौ श्रेणिश्चेति कर्मधारयः तया नता=नमिकर्मीकृता । एतेन एतदपलापकारिणाम् ऐन्द्रः शापो ध्रुव इति व्यज्यते । पुनः कीदृशी ? प्रतापभवनम्-प्रतापस्य कोशदण्डजस्य तेजसो, भवनं गृहम्, उक्ततेजः स्थाप्यगतं स्थापनायामुपचर्य व्याख्येयम् । तेन एतदपलापकारिणो भगवत्प्रतापदहनेनैवोपहता भविष्यन्तीति व्यज्यते । पुनः कीदृशी ? भव्याङ्गिनेत्रामृतम्-भव्याङ्गिनां=आसन्नसिद्धिकप्राणिनाम्, नेत्रयोः= नयनयोः, अमृतं पीयूषम्, सकलनेत्ररोगापनयनात् परमानन्दजननाच्च । एतेन एतदर्शनाद्येषां नयनयो नन्दस्तेऽभव्या दूरभव्या वेत्यभिव्यज्यते । पुनः कीदृशी ? प्रमाणीकृता-प्रमाणत्वेनाभ्युपगता । कैः ? सिद्धान्तोपनिषद्विचारचतुरैः-सिद्धान्तानाम् उपनिषद् रहस्यं तद्विचारे ये चतुरास्तैः, कया ? प्रीत्या स्वरसेन, न तु बलाभियोगादिना । एतेन सिद्धान्तप्रतिमाप्रामाण्याभ्युपगमयोर्नान्तरीयकत्वात् स्वरसतः प्रतिमाप्रामाण्याभ्युपगन्ता एव शिष्टो नान्यः इत्यावेदितं भवति । तदनभ्युपगन्ता च सिद्धान्तानभिज्ञ इति । पुनः कीदृशी ? स्फूर्तिमती-स्फूर्तिः प्रतिक्षणप्रवर्धमानकान्ति:, सनिहितप्रातिहार्यत्वं वा, तद्वती, एतेन तदाराधकानामेव बुद्धिस्फूर्तिर्भवति नान्यस्येति सूच्यते । पुनः कीदृशी ? अनालोकितासादरमवीक्षितेत्यर्थः । अनालोकितपदस्य सादरमनालोकितत्वेऽर्थान्तरसङ्क्रामितवाच्यत्वाद् अन्यथा चक्षुष्मतः पुर:स्थितवस्तुनोऽनालोकितत्वानुपपत्तेः । कैः ? विस्फुरन्मोहोन्मादघनप्रमादमदिरामत्तैः । विस्फुरन् विविधं परिणमन्, यो मोहोन्मादो घनप्रमादश्च तावेव ये मदिरे ताभ्यां ये मत्तास्तैः । न च प्रमादस्य मोहेनैव गतार्थत्वाद् आधिक्यम्, अनाभोगमतिभ्रंशादिरूपस्य तस्य ग्रहणात् । टीमार्थ :
____ मूर्तिः कीदृशी ? भूत पीछे ? (१) ऐन्द्रश्रेणिनता-5-द्रोनी थी मायेली छ. ऐन्द्रश्रेणिनता શબ્દનો સમાસ ખોલીને બતાવે છે - ઈંદ્રોની આ તે એન્ટ્રી, તે ઐી, એવી આ શ્રેણિ તે એશ્રેણિ, એ પ્રમાણે કર્મધારય સમાસ છે. તેના વડે=એન્દ્રશ્રેણિ વડે, તમાયેલી મૂર્તિ છે.) આ વિશેષણથી મૂર્તિનો અપલાપ કરનારાઓને ઈનો શાપ નક્કી છે એ વ્યક્ત થાય છેપ્રતિમાનો અપલાપ કરનારાઓ નક્કી ઈશ્વના કોપનું ભાજત થાય છે, એ વાત બતાવે છે -
पुनः कीदृशी ? (२) प्रतापभवनम् .....भविष्यन्तीति व्यज्यते | 4जी भूति पीछे ? (ad ® -) प्रताप -प्रतापjोश मने 3थी । ये dj, HARY& छ. स्थाप्यात Gst