________________
શ્રી લઘુ ક્ષેત્રસમાસ વિસ્તાથ સહિત
A
૬ ઠ્ઠો ભાજક ૬૩૨૪૪, ૭) ૪૯૧૧૬,૦૦ (૭
+ ૭ ૪૪૨૭૧૨૯ ૭ મે ભાજક ૬૩૨૪૫૪ શેષ ૪૮૪૪૭૧ શેષ જનના ગાઉ કરવા માટે જ ધ્રુવભાજક - ૪ ૪ [ ચાર ગાઉને જન માટે] ૬૩૨૪૫૪) ૧૯૩૭૮૮૪ (૩ ગાઉ
૧૮૯૭૩૬૨
૪૦૫૨૨
૪ ૨૦૦૦ [બે હજાર ધનુષને ૧ ગાઉ હેવાથી] ૬૩૨૪૫૪) ૮૧૦૪૪૦૦૦ ધનુ. (૧૨૮ ધનુષ
-૬૩૨૪૫૪
१७७८८६० -૧૨૬૪૯૦૮
૫૧૪૯૫૨૦ ૫૦૫૯૬૩૨ ૮૯૮૮૮ ધનુષ શેષ વધ્યા.
* ૪ [ચાર હાથને ધનુષ હવાથી ] ૬૩૨૪૫૪) ૩૫૫પર ( હાથ [ ભાગ ન ચાલવાથી ૦ આવી ]
૦૦૦૦૦૦ ૩૫૯૫પર હાથ શેષ વધ્યા
૪ ૨૪ ૬૩૨૪૫૪) ૮૬૨૯૨૪૮ અંગુલ (૧૩
૬૩૨૪૫૪
२३०४७०८
૧૮૯૭૪૬૨ ४०७३४६ ૩૧૬૨૨૭
૯૧૧૧૯ અંશુલ શેષ વધ્યા. આગળ ગાઉ ધનુષ અંગુલ આદિ કાઢવા માટે એજ ભાજક સર્વત્ર ઉપયોગી હોવાથી એ ધ્રુવભાજક છે, અને ઉપરના છએ અધ્રુવભાજક ગણાય.
૧ એ વધેલા ૯૧૧૧૯ અંગુલના શેષને આઠ આઠ ગુણ કરી વારંવાર ધ્રુવભાજક ૩૨૪૫૪થી ભાગતાં અનુક્રમે યવ -જૂ-લીખ-વાલાપ્ર-રથરેણુ-ત્રણ ઈત્યાદિ ન્હાનાં બહાનાં પ્રમાણ પણ આવે છે. પરનું અહિં મૂળગાથા ૧૮૫ મીને અનુસરે એટલું જ ગણિત ઉપયોગી છે. તથા એ વધેલા શેષ પ્રમાણે કંઈક અધિકતા અંગુલ ઉપરાત ગણાય તયા અહિ ૬૩૨૪૫૪ એ ભાજકરાશિ અથવા છેદરાશિ કહેવાય તેનું અર્ધ કરતાં પણ જન જવાબ આવે, અને ત્યારબાદ વધેલા શેષને ગાઉ આદિકે ગુણ એ જ છેદરાશિ વડે ભાગતાં ગાઊ ધનુષ આદિ પ્રમાણ આવે. વર્ગમૂળમાં ભાજથી અર્ધ જવાબ અને જવાબથી અર્ધ ભાજક રાશિ હોય છે.
