________________
૧૪૯
કહ્યું કે, “સુંદરી અને વાનરી બેમાં વધારે સુંદર કોણ ?” પેલાએ કહ્યું કે, “આ બેમાં ઘણું જ અઘટતું દેખાય છે ક્યાં મેરુ અને ક્યાં સરસવ ? એમ કહ્યું, એટલે તેણે વિદ્યાધર-યુગલ બતાવ્યું. તેમાં પૂછયું કે, બેમાં કોનું રૂપ ચડે? જાતિવિશેષથી બંને લગભગ સમાન દેખાય છે. ત્યાર પછી યુગલ વિકવ્યું, એને સાધુએ બતાવી ને પૂછ્યું, એટલે નંદે કહ્યું કે, “હે ભગવંત આ વાનરી નથી, પરંતુ બે સમાન છે. મુનિએ કહ્યું કે, “આ થોડા ધર્મના પ્રભાવથી દેવ થયા.” એટલે તે શ્રાવક થયો. ત્યાર પછી સુંદરી ઉપરનો મમત્વભાવ છેદાઈ ગયો અને દીક્ષા લીધી. શ્રમણ્યમાં અનુરાગવાળો બની મોક્ષમાર્ગની આરાધનામાં તત્પર બન્યો અને તેના પરિણામથી ભગ્ન ન બન્યો. મુનિની આ પારિણામિકી બુદ્ધિથી તેવા પ્રકારના જીવોને વૈરાગ્યમાર્ગ પમાડી નિરવઘ ગુણવાળી દીક્ષા સુધી પહોંચાડ્યો. (૨૧)
ગાથા અક્ષરાર્થ-નાસિક નગરના સુન્દરીનન્દ નામના દ્વારમાં તેના ભાઈ મુનિ થયા હતા. તેને પ્રતિબોધ પમાડવા માટે ભોજન-સમયે ભિક્ષા-પાત્ર તેના હાથમાં સમર્પણ કર્યું. બંને ભાઈ નગર બહાર પાત્રા સાથે આવ્યા. પછી તેને મેરુપર્વત પર લઈ જવા પ્રયત્ન કર્યો. વાનરવાનરી બતાવ્યા પછી વિદ્યાધરી, અપ્સરા બતાવ્યાં. ત્યાર પછી શ્રુત-ચારિત્ર લક્ષણ ધર્મને વિષે તેની પ્રતીતિ થઈ. (૧૪૧).
(શાલ-મહાશાલે કરેલી પ્રભુ વીરની સ્તુતિ) ૧૪૨ લોકોને આશ્ચર્ય કરાવનાર દેવસમૂહવાળા સૌધર્મ દેવલોકમાં અતિઉત્તમ ચરિત્રવાળા શકેન્દ્ર હતા. પૂર્વાદિક ચારે દિશામાં પોતાનાં સ્થાન કરેલાં છે, એવા સોમ, યમ, વરુણ, તથા કુબેર નામના અનુક્રમે ઇન્દ્રના ચાર લોકપાલો છે. તેમા કુબેર નામના ચોથા વૈશ્રમણ લોકના પરિચયવાળા, તેમજ વૈભવમાં સમાન જેણે અસાધારણ મનનો સ્નેહ સમર્પણ કર્યોહતો, તેવો દેવતા હતો. આ બાજુ સિદ્ધાર્થ રાજાના પુત્ર જ્ઞાતકુલમાં પૂર્ણિમાના ચંદ્ર સરખા ઉજજવલ મહાયશને ફેલાવનાર શ્રી વર્ધમાન જિનેશ્વર ભગવંત હિમાલય પર્વતની ઉત્તરદિશામાં રહેલા, પૃષ્ઠચંપાપુરી નગરીમાં ખૂણામાં રહેલા, સારા ભૂમિના ભાગવાળા ઉદ્યાનમાં આવી પહોંચ્યા. દુઃખથી તપી રહેલા જીવોને શરણ સમાન જગતની લક્ષ્મીના વિશ્રામધામ સમાન એવું દેવો અને અસુરોએ સમવસરણ બનાવ્યું. ત્યાં આગળ રાજાઓની વિશાળ નીતિઓનું પાલન કરનાર પ્રસન્નચંદ્ર રાજાનો પ્રથમપુત્ર શાલ નામનો હતો, તેનો મહાશાલ નામનો નાનોભાઈ યુવરાજ-પદ પામેલો હતો.તેમને યશોમતી નામની બહેન અનેતેને પિઠર નામના પતિહતા. તેમને ગુણસમૂહવાળો ગાગલી નામનો પુત્ર હતો. એ ત્રણે કાંપિલ્યપુર નગરમાં રાજપણે રહેતા હતા. ઉદ્યાનપાલકના વચનથી ભગવંતના આગમને જાણીને શાલ રાજા નગરલોકોને સંક્ષોભ ઉત્પન્ન થાય તેવા મોટા સૈન્ય પરિવાર સહિત ઉંચા છત્રવડે આકાશને ઢાંકતો, એકીસાથે વગાડતાં ઘણાં વાજિંત્રોના શબ્દોથી દિશા-ચક્રોને ભરી દેતો, આભૂષણોથી અલંકૃત બની ભગવંતને વંદન કરવા માટે પોતાના નગરમાંથી નીકળીને હાથીના સ્કંધ પર આરૂઢ થયેલો, અતિશય ઉલ્લસિત રોમાંચિત કાયાવાળો તે ભગવંતની નજીકના ભૂમિભાગમાં પહોંચ્યો ત્રણે છત્રો દેખ્યાં, એટલે હાથી પરથી નીચે ઉતરી, પગેથી