________________
બૃહત્સેત્રસમાસની મૂળગાથા અને શબ્દાર્થ
લવણસમુદ્રમાં ૩૦૦ યોજન અવગાહીને (અંતરદ્વીપોની) શરૂઆત છે, પછી એકોત્તર વૃદ્ધિથી વધેલા ૯૦૦ યોજન (અવગાહીને બીજા દ્વીપો છે). તે તેટલા જ વિસ્તારવાળા છે. (૪૬૧), (૬૩) પઢમચઉક્કપરિરયા, બીયચઉક્કસ પરિરઓ અહિઓ । સોલસહિઐહિં તિહિં, જોયણસએહિં (એમેવ) સેસાણં ॥ ૪૬૨ ॥ (૬૪)
પહેલા ચા૨ દ્વીપોની પરિધિથી બીજા ચાર દ્વીપોની પરિધિ ૩૧૬ યોજન અધિક છે. એ જ પ્રમાણે બાકીનાની પણ જાણવી.(૪૬૨)(૬૪) એગોરુયપરિક્ષેવો, નવ ચેવ સયાઈ અઉણપન્નાઇ । બારસ પન્નટ્ટાઈ, હયકન્નાણું પિરક્ઝેવો ॥ ૪૬૩ | (૬૫)
એકોરુકદ્વીપોની પરિધિ ૯૪૯ યોજન છે. હયકર્ણદ્વીપોની પરિધિ ૧,૨૬૫ યોજન છે. (૪૬૩) (૬૫) પન્નરસિક્કાસીયા, આયંસમુહાણ પરિરઓ હોઈ । અઢાર સત્તણઉયા, આસમુહાણું પિરક્ષેવો ॥ ૪૬૪ || (૬૬) આદર્શમુખોની પરિધિ ૧,૫૮૧ યોજન છે. અશ્વમુખોની પરિધિ ૧,૮૯૭ યોજન છે. (૪૬૪) (૬૬)
બાવીસ તેરાઈ, પિરક્ષેવો હોઈ આસકશાણું ।
પણવીસ અઉણતીસા, ઉક્કમુહાણું પરિવો ॥ ૪૬૫ ॥ (૬૭) અશ્વકર્ણોની પરિધિ ૨,૨૧૩ યોજન છે. ઉલ્કામુખોની પરિધિ ૨,૫૨૯ યોજન છે. (૪૬૫) (૬૭)
દો ચેવ સહસ્સાઈ, અઢેવ સયા હવંતિ પણયાલા । ઘણદંતગદીવાણું, પરિક્ષેવો હોઈ બોધવો ॥ ૪૬૬ | (૬૮) ઘનદન્ત દ્વીપોની પરિધિ ૨,૮૪૫ યોજન છે એમ જાણવું. (૪૬૬) (૬૮)
૪૭૫
અઢાઈજ્જા ય ધ્રુવે, અદ્ભુઢ્ઢા અદ્વપંચમા ચેવ ।
દો ચેવ અદ્ભુ છ સત્તદ્ધ, સત્તમા હોઈ એક્કો ય ॥ ૪૬૭ ॥ (૬૯) એકૂણિયા ય નવઈ, જોયણમદ્રેણ હોઈ ઊણાઓ ।
જંબૂદ્દીવંતેણં, દીવાણું હોઈ ઉસ્સેહો ॥ ૪૬૮ ॥ (૭૦)
