________________
વિવેકી ધીર સ્થિતપ્રજ્ઞ બને
223 સુબુદ્ધિમંત્રી આવાભાવિત હતા. તેથીદુર્ગધ કહ્યું – તમને કેમ મોહનથાળ બધાને ખવડાવવાનું આવવા છતાં સ્વસ્થ હતા. રાજાએ પૂછ્યું- મન થયું? એ ભાઇએ કહ્યું – શું કરું? મોહનથાળ મંત્રીશ્વર ! આ પુગળના ખેલ શું છે ? સરસ તૈયાર કરી આ મોટા થાળમાં પાથરી ઠરવા મુક્યો ભોજનમાં અને આ ગંદા પાણીમાં એ સમાનતયા હતો. ત્યાં આબાજુવાળા મોહન-કાકાના બે વર્ષના કેમ બોલાયા? સુબુદ્ધિ મંત્રીએ કહ્યું- હું આપને ટબૂડાએ એમાં જ પેશાબ છોડ્યો. તેથી વિચાર થોડા દિવસ પછી સમજાવીશ.
કર્યો...... આ ખવાય એમ નથી, તો તમને બધાને પછી મંત્રીશ્વરે આ જ ગટરનું પાણી મંગાવ્યું. વહેચ્યો. તરત જ બધાબરાડી ઉઠ્યા- હે તમે અમને કોલસી વગેરેના સાત સાત દિવસના પ્રયોગથી આવો મોહનથાળ ખવડાવ્યો? પાણીને દુર્ગધ વિનાનું બનાવ્યું. પછી એમાં સારો જોયું! પહેલા મોહનથાળના વખાણ અને હવે સ્વાદ અને સુગંધ આવે તેવા દ્રવ્યોથી વાસિત કર્યું. થુથુ! કેમ? બસ આ જ પુગળના ખેલ! સારી પછી રાજાને જમવા બોલાવ્યા. એમાં આજ પાણી લાગતી ચીજ પણ ખરાબ થાય, અને ખરાબ પીરસ્યું. રાજા તો પાણીના સ્વાદથી છેક જ થઇ લાગતી ચીજ પણ સારી થાય, એ બધી પુગળની ગયા. મંત્રીશ્વરને કહે – મંત્રીશ્વર! તમે ખરા કંજૂસ! કરામત છે. એમાં લેપાવાનું શું? આવું સ્વાદિષ્ટ પાણી મને ક્યારેય પિવડાવ્યું નહીં. પર્વવિલિન થરા:, પ્રત્યાહારપરા તથTI ક્યાંનું છે આ પાણી?
धर्मबाधापरित्यागयत्नवन्तश्च तत्त्वतः॥१५८॥ મંત્રીએ હસીને રાજાને કહ્યું – પહેલા આપ વં-૩નીત્યા, વિજિન પતે થrમને અભયદાન લખી આપો. પછી કહીશ. રાજાએ મવપત્તા, પ્રત્યાહારપર -૩નક્ષપ્રત્યાહારઅભયદાન લખી આપ્યું. પછી સુબુદ્ધિમંત્રી રાજાને પ્રધાન તથા તેને પ્રાન થર્મલથાપરિત્યા
જ્યાં પાણી શુદ્ધીકરણની પ્રક્રિયા ચાલતી હતી, ત્યાં વત્તતથાસ્ત:પરિશુદ્ધ, તત્ત્વતઃ-પરમાર્થન, તે લઇ ગયો. ગંદુ પાણી બતાવી કહ્યું - પેલી ગટરનું દિ મિન્નચૈિત્વગુત્તમકૃતપ્રધાન ફત્યેવમાતોક્તિ જ આ પાણી છે. આ રીતે શુદ્ધ અને સુવાસિત કરી ૫૨૧૮ તમને પીવડાવ્યું. રાજા કહે – તો શું મને ગટરનું ગાથાર્થ આ પ્રમાણે વિવેકી ધીરપુરુષો જ પાણી પીવડાવ્યું? મંત્રી કહે – રાજા સાબ! આ તત્વથી પ્રત્યાહારપર છે. તથા ધર્મબાધા જ પુદ્ગળના ખેલ છે. જ્યાં સુધી સારી દેખાતી પરિત્યાગમાં પ્રયત્નવાળા છે. ચીજની ખરાબ બાજુ જોઈ નથી, કે સાંભળી નથી ટીકાર્થઃ આમ – ઉપર કહ્યું, તે મુજબ આ ત્યાં સુધી એ ગમે છે, સારી લાગે છે. એની ખરાબ વિવેકી, ધીર = અચપલ, આગળ કહેલા લક્ષણબાજૂ પણ દેખાઈ જાય, તો સૂગ ચઢે છે. આ જ વાળા પ્રત્યાહારમાં તત્પર તથા – તેવા પ્રકારથી પુદ્ગળની રમત છે, સારા-નરસા થયા કરવું. પરમાર્થથી અંતઃકરણ પરિશુદ્ધિ હોવાથી ધર્મ- અમદાવાદમાં પોળમાં એક ભાઇએ મોહન- બાધાના પરિત્યાગમાં પ્રયત્નવાળા છે. આ જ થાળના ટૂકડા ઘરે ઘરે મોકલ્યા. દિવાળીના દિવસો. પુરુષો ભિન્ન ગ્રંથિવાળા હોવાથી ઉત્તમ વ્યુતપ્રધાન લોકો આભાઇને કંજૂસતરીકે ઓળખે. તેથી બધાને હોવાથી આ પ્રમાણે વિચારે છે. આ ભાઇએ મોહનથાળ ખવડાવ્યો, તેનું આશ્ચર્ય વિવેકી ધીર સ્થિતપ્રજ્ઞ બને. થયું. એમની પાસે આવી મોહનથાળના વખાણ કરી વિવેચનઃ આ પ્રમાણે બાહ્યભાવોમાં