Page Text
________________
યોગદષ્ટિ વ્યાખ્યાનો ભાગ-૩ અસત્ ભાવો-અધ્યવસાયો. આ અશુભ યોગો- (લોક) આ બીજ પર સકર્મરૂપી ખેતીને વિષે ઉપયોગો જ એવાં દારુણ કર્મ ઊભાં કરે છે, જે ઉદ્યમ નથી કરતાં. પરિપાક પામતાં જીવને દુર્ગતિના દુઃખોની ટીકાર્ય ધર્મબીજ” અર્થાત્ ધર્મનું કારણ રિખામણ આપે છે.
(કેવું? તો કે) પર એટલે કે પ્રધાન (કારણ) આ સ્પષ્ટ સમજાય એવું છે. જો જીવ એ પામીને ક્યું એ? તોકે “માનુષ્યમનુષ્યપણું. ક્યાં? સમજી લે, તો જેનાથી દુઃખદ કર્મો બંધાય એવી તો કે ભરતાદિ કર્મભૂમિઓમાં, શું? તો કે ‘ન અસતુ ચેષ્ટાઓ ન કરે, પરંતુ અજ્ઞાની જીવને એ સત્કર્મ કૃષિને વિષે આ ધર્મબીજની ધર્મબીજાધાન સમજ જ નથી. કોઈ સમજાવે તો મિથ્યાત્વના વગેરે સ્વરૂપ ખેતીમાં ‘અલ્પમેધસઃ' - દુરાગ્રહવશ એ સમજવું માનવું જ નથી, કેમકે અલ્પમતિવાળા મહેનત કરતા નથી. નરકાદિ પીડા આપે એવા જૂથબંધ બંધાતા કર્મ ધર્મનું પ્રધાન બીજ કર્મભૂમિમાં માનવભવ એને આંખે દેખાતા નથી, તેમ શ્રદ્ધાથી કે તર્કથી ય વિવેચન : એવા અલ્પબુદ્ધિવાળા ટૂંકી એને માનવા નથી. તેથી આંખે દેખે તો ભડકે ને? મતિવાળા લોકોને મનુષ્યજન્મમાં પરમાર્થથી કાર્ય ભડકીને અસત્ ચેષ્ટાઓથી પાછો વળે ને? આમ શું?’ એનો વિચાર આ રીતે નથી, કે એને વિચારવું ક્ષણિક મિથ્યાસુખોની જ એક લગનમાં તત્ત્વથી જ નથી કે, આ મનુષ્યપણું – માનવભવમાં જન્મ કાર્ય વિચારવું નથી” અર્થાત્ (૧) પોતાની એ તો ધર્મનું પ્રધાન કારણ છે. શ્રી ઉત્તરાધ્યયન ચેષ્ટાઓનું પરમાર્થથી સ્વરૂપ કેવું? તેમ પરમાર્થથી સૂત્ર કહે છેએનું દીર્ધકાળવ્યાપીફળકેવું? એ વિચારવું નથી. ચત્તારિપરમાજિકુહાગંતુti તેથી અસત્ ચેષ્ટાઓ આચર્યે જાય છે, ને પાપ- માધુર સુદ્ધા સંગનિવરિ ધૂળથી ખરડાય છે.
સંસારમાં જીવને ધર્મના ચાર અંગો મળવા " અથવા ‘તત્ત્વથી કાંઈ વિચારવું નથી એટલે દુર્લભ છે. (૧) મનુષ્યપણું, (૨) ધર્મશ્રવણ, કે (૨) આ મનુષ્ય જન્મમાં પરમાર્થથી શું કાર્ય- (૩) ધર્મશ્રદ્ધા, અને (૪) સંયમધર્મમાં શું કર્તવ્ય કરવા જેવું છે, એનો એને વિચાર નથી. વીયૅલ્લાસ. તથાદિ
ધર્મનાં ચાર અંગો યાને ચાર કારણોમાં થર્મવીનં પરંપ્રાણ, મનુષ્ય કર્મભૂમિષા પહેલા કારણતરીકે મનુષ્યભવમાં જન્મનો મૂક્યો. નર્મિષાવસ્થ, પ્રતિજોત્પથિ: ૮રા કેમકે માનવજન્મ એ ખેતર સમાન. મૂળમાં ખેડૂત
થઈવનં-ઘર્મર" પરં-gધાનં પ્રાણ- પાસે ખેતર હોય, તો પછી એમાં બીજ વાવેતર માતાદ્ય કિં તરિત્યાદિ માનુષ્ય-માનુષત્વ છેત્યાર વગેરે કરી શકે. એમ મનુષ્યજન્મ હાથમાં હોય, તો
પૂમિપુ-મરતાદ્યાયુ આ શિમિત્યદ ન સર્ષ- એમાં ધર્મના બીજાધાનવગેરે સત્કાર્યરૂપી ખેતી પૌ-ધર્મનીનાધાનાદ્રિપાયાં લક્ષ્ય-ધર્મવીની કરવાનું કામ થઈ શકે. જનાવર કે કીડા મંકોડાનો પ્રયતત્તેઝન્યથ:-અત્પમત રૂત્યર્થ૮રા અવતાર મળ્યો હોય, તો ખેતી શું કરી શકે? ટીકાર્ય તે આ રીતે....
એટલે જ આપણી નજર સામે આ કીડાગાથાર્થ કર્મભૂમિઓમાં ધર્મના પ્રધાન કીડી કે પશુ-પંખી આવે, ત્યાં ચોંકામણ થવી કારણભૂત મનુષ્યપણું પામીને અલ્પબુદ્ધિવાળા જોઈએ કે, અરે ! આ બિચારાને આત્મા તો છે,
| SR No. | 020954 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuvanbhanusuri, Padmasenvijay |
| Publisher | Divyadarshan Trust |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 342 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 40 MB |