Rugartha Dipika

SR No.: 020610
Original Sutra Author: N/A
Author: Lakshman Sarup
Publisher: Motilal Banarsidass
Publication Year: 1939
Total Pages: 862
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari
File Size: 18 MB

Page 63

Acharya Shri Kailas
I.1.7.]
८
[ १.१.२.२. करिष्यसि। तव। एव । तत् । सत्यम् । अङ्गिरसामेकः। अन्यस्तु कृतं विस्मरत्यपि ।।
उप त्वाग्ने दिवेदिवे दोषावस्तर्धिया वयम् । नमो भरन्त एमसि ॥७॥
उप त्वाग्ने। उपगच्छाम : । त्वाम् । अग्ने ! । वयम्। अन्वहम्। सायञ्च प्रातश्च । अग्निहोत्रकर्मणा। अन्नम्। भरन्तः ।
१. इह करोतिः क्रियासामान्यवचनो दाने गुणतोऽग्नेरिदमभिधानम्। अङ्गानि वर्तते। दास्यसीत्यर्थः। Skt.
शरीरावयवाः। तद्वदङ्गि शरीरं तस्य २. यज्ञान्तरे हविः कृत्वा तुभ्यमेव प्रदा- स्थितिहेतुः अशितपीतरसोऽङ्गिरसः तं स्यत इत्यर्थः। Skt. ३. त्यम् P. करोति अङ्गिरसयति। 'तत्करोति एतच्च सत्यं नत्वत्र विसंवादोऽस्ति। तदाचष्टे' इति णिच् । ण्यन्तात् क्विप् । यजमानस्य वित्तादिसम्पत्तौ सत्यामुत्त- हे अङ्गिरः शरीरस्थितिहेतोरशितपीतररक्रत्वनुष्ठानेनाग्नेरेव सुखं भवति Sy. सस्य कर्तरित्यर्थः। जाठरोऽप्यग्निरन्नं नैतदनृतं मयोच्यत इत्यर्थः। अथवा.... रसीकरोति रसो लोहितमांसस्नायवस्थियद् यजमानाय भद्रं धनमन्नं वा चिकी- मज्जाशुक्रभावेन परिणममानः शरीरर्षसि तवैव तत्सत्यं नान्यस्य कस्यचित् । स्थितिहेतुर्भवति Skt. यथा चिकीर्षितदानकरणसमर्थो नान्यः Cf. N. 3. 17. अङ्गारेष्वङ्गिराः। कश्चिदित्यर्थः Skt.
अङ्गारा अङ्कनाः [अञ्चनाः] ४. अङ्गिरसामेव P.
५. Omitted by P. ६. विसुम • P अङ्गिरस्त्वमेकःS. ऐतरेयिणोऽपि प्रजा- ७. रात्रावहनि च... दोषाशब्दो रात्रिवाची पतिदुहितृध्यानोपाख्याने समामनन्ति- वस्तर् इत्यहर्वाची द्वन्द्वसमासे कार्तकौजयेऽङ्गारा आसंस्तेऽङ्गिरसोऽभवन्निति पादित्वादाद्युदात्तः Sy. दोषेति रात्रितस्मादङ्गिरोनामकमुनिकारणत्वादङ्गार- नाम...रात्रौ। स्वेन ज्योतिषा तमसारूपस्याग्नेरङ्गिरस्त्वम् Sy.
माच्छादयितः। Skt. हे अङ्गिरः! अङ्गिरा ऋषिः। तस्यो- ८. धिया बुद्ध्या Sy. धिया यादृश्यस्माकं त्पत्तिकारणमग्निः। नाग्निरङ्गिराः।। प्रज्ञा तादृश्या Sk. Cf. Ng. 2. 1;
एवं ह्येतिहासिकाः स्मरन्ति । 3.9.Cf. N. 12.30. धीभिः कर्मभिः। त्रिसांवत्सरिकं सत्रं प्रजाकामः प्रजापतिः। ९. नमः S. नमो भरन्तो नमस्कारं सम्पादआहरत् सहितः साध्यविश्वेदेवैस्तथा सह ॥ यन्तः Sy. नमः स्तुतिम् Sk. तत्र वाग् दीक्षणीयायामाजगाम शरीरिणी। Cf. Ng. 2. 7. १०. भरन्तं P. रेतश्चस्कन्द तां दृष्ट्वा तस्याथ वरुणस्य च ॥ भरन्तः। 'हा हरणे' इत्येतस्यैवैतत् भत्वं तच्छु– प्रवहन् वायुरग्नौ प्रास्यद् यदृच्छया। 'हग्रहोर्भश्छन्दसि' इति हस्य भः । हरन्तः ततोऽचिषु भृगुर्जज्ञे अङ्गारेष्वङ्गिरा ऋषिः॥ प्रापयन्तः स्तुतिं कुर्वन्त इत्यर्थः Sk.
इति। ११. Madhava ignores आ। तेनाङ्गिरसः कारणमग्निर्नाग्निरङ्गिरा... आङत्र धात्वर्थानुवादी Sk.। उप अङ्गिरसः कारणभूतेत्यर्थः। अथवा समीपे त्वा एमसि त्वामागच्छामः। Sy.