________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
21
आकोटन
आकोटनफलके ठपेत्वा ... भिज्जति, म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.68. आकोटन' त्रि., कूटने-पीटने वाला, कुटाई पिटाई करने वाला, उत्पीड़क - नी स्त्री., प्र. वि., ए. व. - पञ्जा
आकोटनी राज, तत्थ अत्ताव सारथि, जा. अट्ठ. 7.142; .... सिन्धवे आकोटेत्वा निवारणपतोदयहि विय पञआ आकोटनी
होतु, जा. अट्ठ. 7.144. आकोटना स्त्री., पीटना, प्रहार करना - ... यथा, महाराज,
आकोटना, एवं वितक्को दहब्बो, मि. प. 64. आकोटापेति आ + कुट्ट के प्रेर. का वर्त., प्र. पु.. ए. व., पिटवाता है, बजवाता है - अातिकाय ... पुराणचीवरं धोवापेति रजापति आकोटापेति, पारा. 316; - न्तो वर्त. कृ., पु.. प्र. वि., ए. व. - ... युद्धभेरि आकोटापेन्तो तं ठानं अगमासि, जा. अट्ठ. 3.319; - त्वा पू. का. कृ. - ... बलिभेरि आकोटापेत्वा युद्धाय गतो, जा. अट्ठ. 3.138; - . पेय्य विधि.. प्र. पु.. ए. व. - यो पन भिक्खु अातिकाय भिक्खुनिया पुराणचीवरं धोवापेय्य वा रजापेय्य वा आकोटापेय्य
वा, निस्सग्गिय पाचित्तियन्ति, पारा. 316. आकोटित त्रि., आ + कुट्ट का भू. क. कृ., पीटा गया, कूटा गया, प्रहार किया गया, खटखटाया गया -- तं पु., द्वि. वि., ए. व. - कंसथालं आकोटितं पच्छा अनुरवति अनुसन्दहति, मि. प. 64; ... चन्दफलके वा सारफलके वा आकोटितं विसमाणि, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(1).403; आकोटितञ्चेव परिवत्तेत्वा पुनप्पुनं आकोटितञ्च, म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.68; - तानि पु.. प्र. वि., ब. व., (लिङ्ग का विपर्यय)- ... तत्थ यानि तानि रुक्खानि दळहानि सारवन्तानि तानि कुठारिपासेन आकोटितानि कक्खळं पटिनदन्ति, अ. नि. 3(1).18; वासिया आकोटितखीररुक्खो विय अहोसि, जा. अट्ट, 1.290; - पच्चाकोटित त्रि., बार बार पीटा गया या पछाड़ा गया (वस्त्र) - तानि नपुं., द्वि. वि., ब. व. - ... भगवतो मातुच्छापुत्तो आकोटितपच्चाकोटितानि चीवरानि पारुपित्वा .... स. नि. 1(2).254. आकोटेति/आकोट्टेति आ +vकुट्ट के प्रेर. का वर्त, प्र. पु., ए. व. [बौ. सं. आकोटयति]. 1. कूटता है, पीटता है, प्रहार करता है, चोट पहुंचाता है, रौंदता है - सत्तमयुगे ... आदाय सब्बपुरिमतो पट्ठाय पतोदलट्ठिया गोणे आकोटेति, ध. स. अट्ट, 128; - न्ति ब. व. - ब्राह्मणो च ... अञमचं आकोटेन्ति, पे. व. अट्ठ. 47; -- यन्तो वर्त. कृ., पु., प्र. वि., ए. व. - आकोटयन्तो ते नेति, सिविराजरस
आख्यात/अक्खात पेक्खतो, जा. अट्ठ. 7.318; 326; - न्ती वर्त. कृ., स्त्री., प्र. वि., ए. व. - अथेका ... आदाय यहिया भूमि आकोटेन्ती आगच्छि, जा. अट्ट, 3.251; - टियमानो कर्म. वा. वर्त. कृ., आत्मने.. पु.. प्र. वि., ए. व. - रुक्खो ... छिद्दावछिद्दो वाते पहरन्ते आकोटियमानो विय अट्टासि, जा. अट्ठ. 3. 434; - हि अनु., म. पु., ए. व. - आकोटेहीति आणापेति, पारा. 316; - थ ब. व. - पाणिना आकोटेथ ... लेडुना ... दण्डेन ... सत्थेन ... ओधुनाथ सन्धुनाथ निद्भुनाथ, दी. नि. 2.250; - य्य विधि., प्र. पु., ए. व. - यो आकोटेय्य, आपत्ति दुक्कटस्सा ति, चूळव. 259; - सि अद्य., प्र. पु.. ए. व. - इमं भिक्खं आकोटेसी ति, चूळव. 358; आकोटेसीति उक्खित्तं फरसुं निग्गहेतुं असक्कोन्तो मनुस्सानं ... छिन्दि, पाचि. अट्ठ. 22; - सुंब. व. - पाणिना आकोटेसु ... ओधुनिसु सन्धुनिसुनिझुनिसु, दी. नि. 2.250; - तु निमि. कृ. - पाणिना आकोटेतुन्ति, महाव. 377; - त्वा पू. का. कृ. - चोरा इमे, नयिमे भिक्खूति-आकोटेत्वा पक्कमिंसु चूळव. 360; - त्वान उपरिवत् - आकोटयित्वानाति अप्पोठेत्वा, वि. व. अट्ठ. 269; - तब्बो सं. कृ.. पु.. प्र. वि., ए. व. - न च तेन सामणेरो आकोटेतब्बो, चूळव. 259; 2. खटखटा कर (द्वार के साथ)-... द्वारं आकोटेत्वा कुटुम्बिकस्स गेहं अगमासि. जा. अट्ठ. 1.233; 3. ठोकबजाकर (मिट्टी के बर्तनों के पक्केपन की जांच के लिए) - यथा पक्कभाजनेसु कुम्भकारो भिन्नछिन्नजज्जरानि पवाहेत्वा एकतो कत्वा सुपक्कानेव आकोटेत्वा आकोटेत्वा गण्हाति, म. नि. अट्ठ. (उप.प.) 3.122. आकोमारं अ. [आकौमारं], बच्चों तक, कुमारों तक - आ
कोमारा यसो कच्चायनस्स आकोमारं सद्द. 3.749. आखु पु.. [आखु]. बिल खोदने वाला चूहा - मूसिको त्वाखु
उन्दुरो, अभि. प. 618. आखेटक पु., [आखेटक], शिकारी - खेटति, आखेटको
खेटो 'उक्खेटितो, समुक्खेटितो पि, सद्द. 2.352. आख्या स्त्री., [आख्या], नाम, संज्ञा- सञआख्याव्हा समजा
चाभिधानं नाममव्हयो, अभि. प. 114. आख्यात/अक्खात त्रि., [आख्यात]. शा. अ., सुप्रसिद्ध, विख्यात, कहा गया, उपदिष्ट - भासित लपित वुत्ताभिहिताख्यातजप्पिता, अभि. प. 755; स. उ. प. के रूप में, - स्वा., भली-भांति कहा गया, सम्यक् प्रकार से उपदिष्ट - ते सप्त. वि., ए.व. - होति यथा तं स्वाक्खाते धम्मविनये सुप्पवेदिते ..., म. नि. 1.97; ला.
For Private and Personal Use Only