________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आकिरियन्ति
आकोटन
दिसाकालुसियं अग्गिसिखधूमसिखादीहि आकुलभावो विय,
दी. नि. अट्ट, 1.84. आकुलयन्तो आकुल के ना. धा. का वर्त. कृ., पु., प्र. वि., ए. व., भरता सा हुआ, विखराता सा हुआ - आलोळयमानो वालिकाकचवरानि आकुलयन्तो, विसुद्धि. महाटी. 1.118. आकुलब्याकुल त्रि., [आकुलव्याकुल]. बुरी तरह से घबराया हुआ या बेचैन - ला पु., प्र. वि., ब. व. - एवं सत्ता इमाय तण्हाय परियोनद्धा आकुलब्याकुला न सक्कोन्ति, अ. नि. अट्ठ. 2.382; तत्थ ... एवमादिद्वत्तिसकुलप्पभेदा किमयो आकुलब्याकुला ... निवसन्ति, खु. पा. अट्ठ.
44.
त्ता प. वि., ए. व. - तस्मिं सकटे धञ्जस्स पन आकिरितत्ता धजसकटन्ति जनो वोहरति, मि. प. 169. आकिरियन्ति आ +किर के कर्म. वा. का वर्त.. प्र. पु., ब. व. [आकीर्यन्ते], चारों ओर से भर दिए जाते हैं, परिव्याप्त कर दिए जाते हैं, प्रकाशित किए जाते हैं - तस्मिं तस्मिं सङ्गहे आकिरीयन्ति अविज्जासङ्घारादिग्गहणेहि पकासीयन्तीति आकारा, विसुद्धि. महाटी. 1.210; ... अतीतादीसु तत्थ तत्थ आकिरियन्तीति आकारा, अभि. ध. वि. टी. 210; ते हि अञ्जमञविधुरेन वेदयितारूपेन आकिरियन्ति पञ्जायन्तीति
आकाराति वुच्चन्ति, दी. नि. टी. (लीन.) 289. आकुच्छ/आगुण्ड पु., गोह - गोधा कुण्डोप्यथो कण्ण जलूका, अभि. प. 622; पाठा. आकुच्च; - च्छा प्र. वि., ब. व. - आकुच्छा पचलाका च, जा. अट्ठ. 7.306%3;
आकुच्छाति गोधा, जा. अट्ठ. 7.307. आकुछ त्रि., आ + कुस का भू. क. कृ. [आक्रुष्ट], निन्दित, डांटा या फटकारा गया - एवं सीलितो, रक्खितो, खन्तो,
आकुट्ठो, रुट्ठो, ... अमतो, मो. व्या. 5.60. आकुमारं अ., [आकुमारं], कुमार अवस्था तक, कौमार्य-अवस्था-पर्यन्त – अभिविधिम्हि आकुमारं यसो
कच्चायनस्स, सद्द. 3.880. आकुल त्रि., [आकुल]. 1. भरा हुआ, परिपूर्ण, खचित, प्रभावित, प्रभाव से ग्रस्त, स.. प. के अन्त. - ला पु.. प्र. वि., ब. व. - ... संसिब्बितछब्बिधजालामालाकुला समन्ता, मि. प. 149; एको किर पुरिसो चण्डसोताय वाळमच्छाकुलाय नदिया पारं गन्तुकामो ..., अ. नि. अट्ठ. 2.350; 2. घबराया हुआ, विक्षुब्ध, उद्विग्न, बेचैन, विपत्ति में फंसा हुआ, व्याकुल - लं नपुं. द्वि. वि., ए. व. - सुजा थोक आकुलं विय हुत्वा .... ध. प. अट्ठ. 1.239; यथा पन आकुलं तन्तं कजियं दत्वा कोच्छेन पहट तत्थ तत्थ गुळकजातं होति गण्ठिबद्धं स. नि. अट्ट, 284; तस्मिं सलाकग्ग आकुलं करोन्ते. ... जा. अट्ठ. 1.129. आकुलक त्रि., आकुल से व्यु., व्याकुल, बेचैन - धम्मस्स ... एवमयं पजा तन्ताकुलकजाता कुलगण्ठिकजाता ...
नातिवत्तति, दी. नि. 2.43. आकुलता स्त्री., आकुल का भाव. [आकुलता], व्याकुलता, बेचैनी, विपत्ति - य प. वि., ए. व. - तं चण्डमीनाकुलताय
आकवित्वा अनयव्यसनं पापेति, स. नि. अट्ठ. 2.273. आकुलभाव पु., तत्पु. स. [आकुलभाव], घबराहट, व्याकुलता, भौंचक्कापन - वो प्र. वि., ए. व. - दिसाडाहोति...
आकुलसमाकुल त्रि., आपस में एक दूसरे से उलझे हुए, बुरी तरह से फंसे हुए - ला पु.. प्र. वि., ब. व. - ... एते पुप्फूपगफलूपगरुक्खा अञमझं सट्टसाखताय परिणामिता
आकुलसमाकुला, जा. अट्ठ. 7.161. आकुलाकुल त्रि., बुरी तरह से बेचैन या घबराहट से पीड़ित -लोप.प्र.वि., ए. व. - बोधिसत्तो... विसञिभूतो आकुलाकुलो तुस्तितुरितो ... यजि, मि. प. 208; - ला ब. क. - महावाता . . आकुलाकुला वायन्ति ... विनमन्ति, मि. प. 124. आकोटक पु., देवों या देवपुत्रों का एक वर्ग विशेष – को प्र. वि., ए. व. - अथ खो ... देवपुत्ता असमो च सहलि चनीको च आकोटको च... येन भगवा तेनुपसङ्कमिस. स. नि. 1(1).80; पच्चभासीति अयं आकोटको इमेसं
नग्गनिस्सिरिकानं .... स. नि. अट्ठ. 1.113. आकोटन' नपुं., आ +कुट से व्यु., क्रि. ना., कूटना, पीटना, खटखटाना, दबाना, प्रहार करना - नेन तृ. वि., ए. व. - आकोटितपच्चाकोटितानीति एकस्मि परसे पाणिना वा मुग्गरेन वा आकोटनेन आकोटितानि..., स. नि. अट्ठ. 2.211; तस्स आकोटनेन सद्दो निब्बत्तित्वा यथागतिगमनपथमत्थकं गच्छति, मि. प. 281; ... पथवियं आकोटनवसेन सम्पलिमट्ठ, स. नि. 3.51; - क्खम त्रि., कूटने-पीटने को सहन करने में सक्षम – मो प., प्र. वि., ए. व. - मक्कटच्छापको रङ्गक्खमो हि खो, नो आकोटनक्खमो, नो विमज्जनक्खमोति, म. नि. 2.54; आकोट्टनक्खमोति सविआणकस्स ताव आकोट्टनफलके ठपेत्वा कुच्छियं आकोटितस्स कुच्छि भिज्जति, म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.68; - फलक नपुं.. तत्पु. स., कूटनेपीटने के लिए प्रयुक्त तख्ता या फलक - के सप्त. वि., ए. व. - आकोट्टनक्खमोति सविआणकस्स ताव
For Private and Personal Use Only