________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आकड्डीयति
आकप्पसम्पन्न
आकड्डीयति/आकड्डियति आ + कड्ड के कर्म. वा. का वर्त., प्र. पु., ए. व. [आकृष्यते], खींचा जाता है, खींच कर या घसीट कर ले जाया जाता है - न तत्थ सुखाभिसङ्गेन आकड्डीयति, ध. स. अट्ट, 219; तत्थ संहीरतीति विपस्सनाय अभावतो तण्हादिट्ठीहि आकड्डियति, म. नि. अट्ट. (उप.प.) 3.178; - ड्डियन्तस्स वर्त. कृ., पु., ष. वि., ए. व. - वंसनाळस्स... साखाजटाजटितस्स आकड्डियन्तस्स गरुक होति आगमनं दन्ध मि. प. 113; – ड्डियमानं वर्त. कृ., आत्मने., पु., वि. वि., ए. व. - विकस्समानन्ति अत्तानं आकड्डियमानं तत्थ निरये पस्सिस्ससि, जा. अल्ल. 7.136; - ना स्त्री॰, प्र. वि., ए. व. - अनापत्ति मनुस्सेहि आकड्डीयमाना गच्छति, पाचि. 301; आकडियमाना गच्छतीति अडकारकमनुस्सेहि सयं वा आगन्त्वा दूतं पेसेत्वा ... गच्छति, पाचि. अट्ठ. 170. आकड्डेति आ + कड्ड का वर्त., प्र. पु., ए. व., अपनी ओर खींचता है, मोहित करता है, लुभाता है, निचोड़कर बाहर की ओर खींच लेता है - न्तो वर्त. कृ., पु., प्र. वि., ए. व. -- ... लोकस्स लोचनानि आकड्डन्तो नगरं ... पापुणि, जा. अट्ट. 2.228; - य्यु विधि, प्र. पु., ब. व. - न लब्भा तया पब्बजितु न्ति बाहायम्पि गहेत्वा आकड्डेय्यु, पारा. अट्ट 1.156. आकण्ठतो अ, प. वि., प्रतिरू. निपा. [आकण्ठतः], कण्ठपर्यन्त, गले तक, भरपेट - आकण्ठतो वत पिवेय्य मरीचि तोयं तेल. 58. आकण्ठप्पमाणं अ., क्रि. वि. [आकण्ठप्रमाणं], उपरिवत् - तेसु येन केनचि परितित्तो आकण्ठप्पमाणं भुजित्वा ठितो,
अ. नि. अट्ठ. 3.71. आकति स्त्री., [आकृति], एक छन्द का नाम, जिस में निबद्ध रचना के प्रत्येक पाद में बाईस वर्ण रहते हैं तथा जिस का एकमात्र प्रभेद भद्दक (भद्रक) कहलाता है - भा नरना रनाथ च गुरुद्दसक्कं विरमा हिभद्दकमिदं, वुत्तो. 105. आकतिगण पु., केवल व्याकरण के सन्दर्भ में प्रयुक्त पारिभाषिक शब्द [आकृतिगण], व्याकरण के किसी विशेष नियम द्वारा व्युत्पादित या रचित उदाहरणों में से कुछ का समूह - गावी, गो आकतिगणोयं, मो. व्या. 3.27; पिसोदरादीनं सहान आकतिगणभावतो वृत्त "पिसोदरादिपक्खेपलक्खणं गहेत्वाति, सारत्थ. टी. 1.264.
आकप्प पु., [आकल्प], वेशभूषा, अलंकरण, सजावट, बाहरी
आकार, बाह्य शारीरिक चेष्टा, हाव-भाव, बरताव, व्यवहार, चाल-ढाल - आकप्पो वेसो नेपच्छं अभि. प. 282; आकप्पोति गमनादिआकारो, ध. स. अट्ठ. 353; 1. वेशभूषा, सजावट, परिधान, बाहरी चालढाल - प्पो पु., प्र. वि., ए. व. -- ... इमस्स चीवरगहणं पत्तग्गहणं सरकुत्ति आकप्पो च एवरूपो नाम होतु, ध, स. अट्ठ. 17; - प्पेन तृ. वि., ए. व. - आकप्पेन, भिक्खवे, पुरिसो इत्थिं बन्धति, अ. नि. 3(1).38; आकप्पेनाति निवासनपारूपनादिना विधानेन, अ. नि. अट्ठ. 3.216; - प्पं द्वि. वि., ए. व. – आकप्पं सरकुत्तिं वा, न रुओ सदिसमाचरे, जा. अट्ठ. 7.187; 2. बरताव, व्यवहार, आचरण - अनाकप्पसम्पन्नाति न आकप्पेन सम्पन्ना, समणसारूप्पाचारविरहिताति अत्थो, महाव. अट्ठ. 247; "हत्थपादमुखसण्ठानेहि च आकप्पेन च मातापुत्ता एकसदिसायेवाति आहंसु, जा. अट्ठ. 1.280; 3. रीति-रिवाज, तौर-तरीका-किंछन्दा किमधिप्पाया, किमाकप्पा भविस्सरे थेरगा. 950; आकप्पाति च केसगहणादिवास्तिचास्तिवन्तोति अत्थो थेरगा. अट्ट, 2305; 4. अभिप्राय, प्रवृत्ति, इच्छा- सत्यापि... मनुस्सलोकं
आगमनत्थाय आकप्पं दस्सेसि, अ. नि. अट्ट, 1.102. आकप्पकुत्त पु., [आकल्पक्लुप्त], हाव-भाव, चेष्टा, उत्तम आकार-प्रकार - अथ ने ब्राह्मणगामतो निक्खम्म दासगामद्वारेन गच्छन्ते आकप्पकत्तवसेन दासगामवासिनो सञ्जानिसु, अ. नि. अट्ठ. 1.142. आकप्पसम्पत्ति स्त्री., तत्पु. स. [आकल्पसम्पत्ति], भव्य
आकृति, उत्तम स्वरूप - तिं द्वि. वि., ए. व. - ... पुनदिवसे आकप्पसम्पत्ति कत्वा भिक्खाचारवत्तेन नगरं पाविसि, जा. अट्ट. 1.311. आकप्पसम्पदा स्त्री., तत्पु. स. [आकल्पसम्पत्], उपरिवत् - आकप्पसम्पदा... परिवारसम्पदा ..., अ. नि. 1(1).53; आकप्पसम्पदाति चीवरग्गहणादिनो आकप्पस्स सम्पत्ति, अ. नि. अट्ठ. 1.368. आकप्पसम्पन्न त्रि., तत्पु. स. [आकल्पसम्पन्न], सुन्दर वेशभूषा को धारण करने वाला, उत्तम हावभाव या शारीरिक चेष्टाओं से विभूषित, उत्तम आचरण वाला - दुल्लभो, भिक्खवे, वुड्डपब्बजितो निपुणो, दुल्लभो आकप्पसम्पन्नो, अ. नि. 2(1).72; न आकप्पसम्पन्नो होति न वत्तसम्पन्नो, अ. नि. 2(1).242; आकप्पसम्पन्नोति समणाकप्पेन सम्पन्नो, अ. नि. अट्ठ. 3.85; सो सद्विवस्सिकत्थेरो विय आकप्पसम्पन्नो ..., जा. अट्ट. 4.304.
For Private and Personal Use Only