________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आरोहपरिणाहिन
200
आलपति
प्र. वि., ए. व. - अङ्गपच्चङ्गसम्पन्नता आरोहपरिणाहसम्पत्तिता, खु. पा. अट्ठ. 23; - या तृ. वि., ए. व. - आरोहपरिणाहसम्पत्तिया सण्ठानसम्पत्तिया च सुनिब्बत्तो, म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.283; - सम्पन्न त्रि., तत्पु. स. [आरोहपरिणाहसम्पन्न], सन्तुलित लम्बाई चौड़ाई वाला, लम्बाई एवं चौड़ाई में सुसन्तुलन को प्राप्त - न्नो पु., प्र. वि., ए. व. - एकच्चो अस्सखळुङ्को जवसम्पन्नो च होति, न वण्णसम्पन्नो, च, न आरोहपरिणाहसम्पन्नो, अ. नि. 1(1).323; - नं द्वि. वि., ए. व. - आरोहपरिणाहसम्पन्न अभिरूपं एक पुरिसं फलकं कत्वा, जा. अट्ठ. 1.340; - न्ना पु., प्र. वि., ब. व. - उच्चा चेव तदनुरूपपरिणाहा च, आरोहपरिणाहसम्पन्नाति अत्थो, वि. व. अट्ठ. 233; - ने पु., द्वि. वि., ब. व. - धुरवाहे, भन्ते, आरोहपरिणाहसम्पन्ने
महागोणेयुगपरम्पराय अयोजेत्वा, जा. अट्ठ 1.322. आरोहपरिणाही त्रि., ऊंचाई (लम्बाई) एवं चौड़ाई (परिमण्डल)
के उचित सन्तुलन से युक्त, भव्य आकार-प्रकार या सुगठित डील-डौल वाला - नो पु., प्र. वि., ब. व. - गोकण्णा सरभा रुरू, आरोहपरिणाहिनो, सुरूपा अङ्गसम्पन्ना, अप. अट्ठ. 2.257. आरोहपुत्त पु., व्य. सं., एक स्थविर का नाम - तो प्र. वि.. ए. व. --- आरोहपत्तो मेण्डसिरो. रक्खितो उग्गसव्हयोति.
थेरगा. (पृ.) 178. आरोहमद पु., तत्पु. स. [आरोहमद]. ऊंचे या लम्बे होने का घमण्ड, “मैं दूसरों की तुलना में अधिक ऊंचाई वाला हूं' इस सोच से उत्पन्न अहंकार - दो प्र. वि., ए. व. - जातिमदो ... आरोहमदो... वितक्को , विभ. 395-963; अहं पन दीघोति मज्जनवसेन उप्पन्नो मानो आरोहमदो नाम, विभ. अट्ठ. 442. आरोहसम्पत्ति स्त्री., तत्पु. स. [आरोहसम्प्राप्ति]. ऊंचाई अथवा लम्बाई की सम्पदा, ऊंचाई अथवा लम्बाई की प्राप्ति --त्ति प्र. वि., ए. व. - चस्सा पठमयुगळेन आरोहसम्पत्ति, दुतिययुगळेन परिणाहसम्पत्ति, ततिययुगळेन वण्णसम्पत्ति वुत्ता, दी. नि. अट्ठ. 2.195; -- या ष. वि., ए. व. - इमिना
आरोहसम्पत्तिया अभावं दस्सेति, उदा. अट्ठ. 299. आरोहसम्पन्न त्रि., तत्पु. स. [आरोहसम्पन्न], ऊंचाई तक पहुंच चुका, अत्यधिक महानता को प्राप्त, अत्यन्त बलवान् - न्नो पु., प्र. वि., ए. व. - अभिवड़ितो आरोहसम्पन्नो, म. नि. अट्ठ. (म.प.) 2.92; - न्नं पु., द्वि. वि., ए. व. - 'हत्थिमेव न खो, भन्ते तिआदिवचनं अवोच, तत्थ महन्तन्ति आरोहसम्पन्नं, अ. नि. अट्ठ. 3.113.
आलपति आ + Vलप का वर्त, प्र. पु., ए. व. [आलपति, बोलता है, बातें करता है, सम्बोधित करता है, चायं चायं करता है, कह कर पुकारता है, आमन्त्रित करता है, आह्वान करता है – नामेन में भगवा आलपतीति, चूळव. 284; संसुमार आलपति, जा. अट्ठ. 3.114; - सि म. पु., ए. व. - तपसा अभिभुय्य मम पुत्तं ब्रह्मदत्तं नामेनालपसि, जा. अट्ठ. 3.399; - न्ति प्र. पु., ब. व. - तं किर सिरिकण्हो तिपि अव्हयन्ति आमन्तेन्ति, आलपन्तीति वुत्तं होति, सु. नि. अट्ठ. 2.187; - न्तो वर्त. कृ., पु.. प्र. वि., ए. व. - तं आलपन्तो आह - सरणं तं उपेम चक्खमा ति, सु. नि. अट्ठ. 1.35; - न्ता ब. व. - बुद्धा भगवन्तो सावके आलपन्ता भिक्खवेति आलपन्ति, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(1).107; - न्तं द्वि. वि., ए. व. -- दारकं नेव ओलोकेन्तं नापि आलपन्तं, उदा. 75; - न्तेन तृ. वि., ए. व. - 'अनालापो आनन्दा ति, आलपन्तेन पन, ... पटिपज्जितब्बन्ति, दी. नि. 2.106; - न्ती वर्त. कृ., स्त्री०, प्र. वि., ए. व. - मातरं परम्मुखालपनेन आलपन्ती आह, जा. अट्ठ. 7.328; - पेय्य विधि., प्र. पु., ए. व. - सचे मं नागनासूरू, आलपेय्य पभावती, जा. अट्ठ. 5.287; आलपेय्या तिआदीसुपि एसेव नयो, तदे. - पेय्याम उ. पु., ब. व. - अञमज़ नेव आलपेय्याम न सल्लपेय्याम, महाव. 209; - पि/पी अद्य., प्र. पु., ए. व. - तं दिस्वा आलपी राजा, जा. अट्ठ. 5.248; आलपीति “सद्धि गामसहस्सानी ति आदीनि वदन्तो आलपि, जा. अट्ठ. 5.251; - पित्थ आत्मने., म. पु., ब. व. - सो च तं पच्चासन्तो कथेसि, तस्स तुवं न किञ्चि आलपित्थ, पे. व. 742; - पिंसु प्र. पु., ब. व. - भिक्खू अञमज नेव आलपिंसु, न सल्लपिंसु, महाव. 209; - पिम्हा उ. पु.. ब. व. - अञमज़ नेव आलपिम्हा न सल्लविम्हा, महाव. 211; - पिस्सति भवि०, प्र. पु., ए. व. - सचे मं समणो गोतमो आलपिस्सति, अहम्पि तं आलपिस्सामि, स. नि. 1(1).207; कुलदत्तिकनामेन मं आलपिस्सती ति. स. नि. अट्ठ. 1.276; - पिस्सामि उ. पु., ए. व. - सचे मं समणो गोतमो आलपिस्सति, अहम्पि तं आलपिस्सामि, स. नि. 1(1).207; -- पिस्सन्ति प्र. पु., ब. व. - समणा ... वुच्चमाना नालपिस्सन्तीति, जा. अट्ठ. 2.13; - पित्वा पू. का. कृ. - "भिक्खु भिक्खू"ति आलपित्वा अयं वम्मिकोतिआदिमाह, म. नि. अट्ठ. (मू.प.) 1(2).32; - पितुकाम त्रि., बोलने की इच्छा वाला - मो पु., प्र. वि., ए. व. - आलपितुकामो आलपति, कथाव. 339.
For Private and Personal Use Only