________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आयाचेसि
153
आयाम
आयाचेसि आ + Vयाच के प्रेर. का अद्य., प्र. पु., ए. व. याचना की, प्रार्थना की- अभिवादेत्वा निसीदि आयाचेसि तथागतं, दी. वं. 2.43. आयात त्रि., आ + Vया का भू. क. कृ. [आयात], आ पहुंचा हुआ, प्राप्त कर चुका, आ चुका, पहुंच चुका, आया हुआ, प्राप्त - तं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - न बाहुविरियायातं न च आतिकुलागतं परप्पसाढलद्ध कि युत्तं गथितभोजने, सद्धम्मो. 407; कुतो नु भो इदमायातं, सद्द. 1.92. आयाति आ + Vया का वर्त०, प्र. पु., ए. व. [आयाति], क.
आता है, आ पहुंचता है, प्राप्त करता है, वापस आ जाता है - अद्धिको विय आयाति, जा. अट्ठ. 7.311; - सिम पु., ए. व. - सभानुरूपो आयासि, आनेञ्जकारितो विय, दन्तोव दन्तदमथो, उपसन्तोसि ब्राह्मण, अप. 1.23; - मि उ. पु., ए. व. - गच्छ त्वं, कस्सप, आयामहान्ति, महाव. 34; आयामि आवुसो, आयामि आवुसोति, दी. नि. 3.13; - यन्ति प्र. पु., ब. व. - अन्धंव तिमिसमायन्ति, सु. नि. 674; अन्धंव तिमिसमायन्तीति अन्धकरणेन अन्धमेव बहलन्धकारत्ता तिमिसन्ति सञ्जितं धूमरोरुवं नाम नरक गच्छन्ति, सु. नि. अट्ट. 2.181; - म उ. पु., ब. व. - एतेन वेगेन आयाम सब्बे, रत्तिं मग्गं पटिपन्ना विकाले, वि. व. 1235; येन तव दस्सनतो पब्बे आयाम आगतम्ह, वि. व. अट्ठ. 286; - न्तं पु., वर्त. कृ., द्वि. वि., ए. व. - किंसु पुनप्पुनायन्तं, अभिनन्दन्ति पण्डिता ति, स. नि. 1(1).51; - यतो पु., ष. वि., ए. व. - कस्स ... चरन्ति वरपुञ्जस्स, हत्थिक्खन्धेन आयतो, जा. अट्ठ. 5.314; - यन्ते पु., सप्त. वि., ए. व. - तस्मिं पल्लङ्कमायन्ते राजा इति विचन्तयि, म. वं. 5.64; पल्लङ्कमायन्ते ति पल्लङ्कसमीपं । उपगच्छन्ते. म. वं. टी. 165(ना.): - यन्तिं स्त्री., द्वि. वि., ए. व. - आयन्तिं नाभिनन्दति, पक्कमन्तिं न सोचति, उदा. 75; आयन्तिन्ति आगच्छन्ति, थेरगा. अट्ठ. 2.23; - अना ... न्तेसु निषे., पु.. सप्त. वि., ब. व. - अनायन्तेसु सब्बेसु विजयो भयसङ्कितो, म. वं. 7.16; अनायन्तेसू ति सब्बेसु न आगतेसु, म. वं. टी. 219(ना.); - यन्तु अनु०, प्र. पु., ब. व. - आयन्तु, भोन्तो अरहन्तो ति, पारा. 138; - म अनु., उ. पु., ब. क. - आयामानन्द, वेरजं ब्राह्मणं अपलोकेस्सामा ति, पारा. 10; आयामाति आगच्छ याम, पारा अट्ठ. 1.151; - सि अद्य, प्र. पु., ए. व. - पवत्ते तुमुले युद्ध सन्नद्धो भल्लुको तहिं राजाभिमुखमायासि नागराजा तु कण्डुलो, म. वं. 25.83; ख. आ मिलता है,
जा पहुंचता है, प्रवेश कर जाता है, बन जाता है - यन्ति वर्तः, प्र. पु., ब. व. - योगमायन्ति मच्चुनो, स. नि. 1(1). 13; - तु अनु., प्र. पु., ए. व. - कोधो वो वसमायात, स. नि. 1(1).277; कोधो वो वसमायातूति कोधो तुम्हाकं वसं
आगच्छतु, स. नि. अट्ट, 1.310. आयान नपुं.. आ + Vया से व्यु., क्रि. ना. [आयान], आगमन, आ जाना, आ पहुंचना - नं प्र. वि., ए. व. - आयानम्पि हि चतूसु द्वारेसु चत्तारि, सभायं एकन्ति एवं दिवसे दिवसे पञ्चसतसहस्सानि तत्थ उट्टहिस्सन्ति, उदा.
अट्ठ. 341. आयापाय पु., द्व. स. [आयापाय], आय एवं व्यय, लाभ एवं हानि, अच्छा और बुरा, हित एवं अहित - यं द्वि. वि., ए. व. - सो बालो नेव गुणवन्तानं गणं जानाति न अत्तनो
आयापायं जानाति, जा. अट्ठ. 3.201. आयापेति आ + Vयाप का वर्त.. प्र. पु., ए. व. [आयापयति.
जारी रहता है, बरकरार रहता है, बना रहता है, क्रियाशील रहता है - न्ति ब. व. - एवं पटिपन्नस्स कुसला धम्मा आयापेन्तीति आयतनचरियाय चरति, पटि. म. 207; आयापेन्तीति समथविपस्सनावसेन पवत्ता कुसला धम्मा भुसं यापेन्ति, पवत्तन्तीति अत्थो, पटि. म. अट्ठ. 2. 128. आयाम' पु./नपुं., आ + Vयम से व्यु. [आयाम], क. दीर्घता, खिंचाव, फैलाव, लम्बाई, ख. प्रसार, विस्तार, ग. निग्रह, नियन्त्रण, घ. प्रयास, बल, शक्ति - मो प्र. वि., ए. व. - आयामो दीघतारोहो, अभि. प. 295; - मं नपुं, प्र. वि., ए. व. -- अप्पत्तस्स पत्तिया अस्थि आयाम, स. नि. 3(1).13; - मेन तृ. वि., ए. व. -पुरस्थिमेन च पच्छिमेन च द्वादसयोजनानि आयामेन, दी. नि. 2.110; धम्मा, आनन्द, पोक्खरणी पुरत्थिमेन पच्छिमेन च योजनं आयामेन अहोसि, दी. नि. 2.137; - तो प. वि., ए. व. - आयामतो दीघतो च उच्चतो च चतुवीसतियोजनं वित्थारतो द्वादसायोजन अहोसीति सम्बन्धो, अप. अट्ट, 1.275; स. उ. प. के रूप में, चतुत्तिंसहत्था., दियड्ढयोजनसता., पञ्चयोजनसता., मुखा., सट्ठियोजना., सत्तयोजना., सोळसयोजना के अन्त. द्रष्ट., स. पू. प. के रूप में, - सम्पन्न त्रि., लम्बाई अथवा विस्तार से युक्त, आयत - न्नो पु.. प्र. वि., ए. व.
- आयतोति आयामसम्पन्नो, जा. अट्ठ. 3.344. आयाम आ + Vया की अनु., उ. पु.. ब. व., हम आते हैं, आयाति के अन्त. द्रष्ट..
For Private and Personal Use Only