________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अचल
48
अचिरं
अचल पु.. [अचल], पर्वत - गिरि सेलोद्दी नगाचल सिलच्चया, अनदायितत्तं असील्यं अचित्तीकारो-इदं वच्चति अनादरियं, अभि. प. 605.
विभ. 432; अचित्तीकारोति गरुचित्तीकारस्स अकरणं, विभ. अचल पु., [अचल], एक स्थविर का नाम - मित्तसेनो अट्ठ. 471; - कत त्रि., अवज्ञात, अनादृत, अपमानित, जयसेनो अचलेन च द्वादस, दी. वं. 19.8.
विगर्हित, तिरस्कृत - तो पु०, प्र. वि., ए. व. - इधेकच्चो अचलधिति स्त्री., [अचलधृति], एक छन्द का नाम, वुत्तो. 37. सङ्घगतो अचित्तीकारकतो थेरे भिक्खू घट्टयन्तोपि तिकृति, अचलित त्रि., चलित का निषे., निर्वाण के विशे. के रूप महानि. 166. में प्रयुक्त [अचलित], अकम्पित, स्थिर, दृढ़ - तं नपुं.. प्र. अचिन्तनीय त्रि., चिन्तनीय का निषे.. [अचिन्तनीय], विचार, वि., ए. व. - अच्चन्तमचलितं असङ्घतं, जा. अट्ठ. 5.452; बुद्धि एवं तर्क की पकड़ से बाहर, अकल्पनीय - यं नपुं., अचलितन्ति किलेसेहि अकम्पितं. जा. अट्ठ. 5.453; - तो प्र. वि., ए. व. - अचिन्तनीयं वा एत्थ कारणं, बुद्धविसयो पु., प्र. वि., ए. व. - अनेरितो अघट्टितो अचलितो ... ठितो एसो ति, सु. नि. अट्ट, 1.121. होति समुद्दो, महानि. 260..
अचिन्तित त्रि., चिन्तित का निषे. [अचिन्तित], जिसका अचवनधम्म त्रि., ब. स. [अच्यवनधर्म]. वह, जिसका पुनर्जन्म चिन्तन पूर्व में कभी नहीं किया गया है, अविचारित - नहीं होना है, वह, जो पुनर्जन्म का विषय नहीं है - म्म अब्भक्खानन्ति अदिट्ठअसुतअचिन्तितपुब्ब, ध. प. अट्ठ नपुं., प्र. वि., ए. व. - इदं निच्च, इदं धुवं, ... इदं । 2.40. अचवनधम्म स. नि. 1(1).168; म. नि. 1,409; जा. अठ्ठ, 3.316. अचिन्तिय त्रि., चिन्तिय का निषे. [अचिन्त्य], अचिन्तनीय, अचित्तक त्रि.. चित्तक का निषे०, ब. स. [अचित्तक]. विचार न करने योग्य, अविचारणीय - या पु., प्र. वि., ब. बोधरहित, ज्ञानरहित, निश्चेतन, चेतनाहीन - को पु., प्र. व. - इद्धिमतो इद्धिविसयोपि कम्मविपाकोपि द्वे अचिन्तिया, वि., ए. व. - त्वं महाराज, तस्मिं समये अचित्तको अहोसी ति, मि. प. 182; - यानुभाव त्रि., अकल्पनीय महिमा वाला, मि. प. 85; - कानि नपुं., प्र. वि., ब. व. - सचे अकल्पनीय वैभव वाला - वो पु.. प्र. वि., ए. व. - अचित्तकानि कडकलिङ्गानि गहेत्वा चक्कादीनि करोन्ति ..... अचिन्तियोति अचिन्तियानुभावो, वि. व. अट्ठ. 289, पाठा. ध. प. अट्ठ. 1.327; - कं द्वि. वि., ए. व. - इमं अचित्तक । अचिन्तेय्यानुभावो. कलिङ्गरकण्डम्पि ताव तव गुणं जानाति, जा. अट्ठ. अचिन्तेय्य त्रि., चिन्तेय्य का निषे., चिन्तन करने के अयोग्य, 3.239-40.
अचिन्तनीय - व्यानि नपुं., प्र. वि., ब. व. - चत्तारिमानि, अचित्तकाय त्रि., चित्तकाय का निषे., ब. स. [अचित्तकाय], भिक्खवे, अचिन्तेय्यानि, न चिन्तेतब्बानि, अ. नि. 1(2).93;
चेतनारहित शरीर वाला, चेतनाशून्य शरीर वाला - यं पु... अचिन्तेय्यानीति चिन्तेतुं अयुत्तानि, अ. नि. अट्ट. 2.312; - द्वि. वि., ए. व. - असञकायन्ति अनिन्द्रियबद्ध त्त नपुं., भाव., चिन्तन के अयोग्य होने की स्थिति - त्ता अचित्तकायञ्च समानं, जा. अट्ठ. 7.55.
प. वि., ए. व. - न चिन्तेतब्बानीति अचिन्तेय्यत्तायेव, न अचित्तविक्खित्तक त्रि., चिन्तनरहित, विक्षिप्त, व्यग्र - को चिन्तेतब्बानि, अ. नि. अट्ठ. 2.312. पु., प्र. वि., ए. व. - अचित्तविक्खित्तकोपि, भन्ते, नागसेन अचिरं क्रि. वि., निपा. [अचिर], शीघ्र ही, हाल ही में, तुरन्त मनुजो एकमेकेनपि ताव ओपम्मेन निटुं गच्छेय्य अत्थि ही, अविलम्ब - अचिरं वत ते ततो, पिता तं दहमेस्सती ति, अकाले मरणन्ति , मि. प. 283.
जा. अट्ट. 7.352; अचिरं वतयं कायो, पठविं अधिसेस्सति, अचित्तीकत त्रि., अवज्ञात, अनादृत, तुच्छ, नगण्य, तिरस्कृत, ध. प. 41; - अरहत्तप्पत्त त्रि., शीघ्र ही अर्हत्व अवस्था को गर्हित, महत्त्वहीन - तं नपुं.. प्र. वि., ए. व. - ओञातं प्राप्त - त्तो पु०, प्र. वि., ए. व. - आयस्मा वङ्गीसो अवजातं हीलितं परिभूतं अचित्तीकतं, पाचि. 8-9; - ता अचिरअरहत्तप्पत्तो हुत्वा विमुत्तिसुखं पटिसंवेदी..., स. नि. स्त्री., प्र. वि., ए. व. - इत्थी, महाराज, विधवा लोकस्मि 1(1).227; - कारित त्रि., शीघ्र ही बनवाया गया, शीघ्र ही ओआता अवजाता हीळिता खीळिता गरहिता परिभूता विनिर्मित, नवनिर्मित - तं प्र. वि., ए. व. - नवं सन्थागारं अचित्तीकता, मि. प. 266-267.
अचिरकारितं होति, स. नि. 2(2).184; तुल. अचिरा, अचिरेन अचित्तीकार पु., अवमानना, अपमान, तिरस्कार - यं अनादरियं - पक्कन्त त्रि., अभी हाल में ही गया हुआ - स्स पु., ष. अनादरता अगारवता अप्पतिस्सवता अनद्दा अनदायना वि., ए. व. - अचिरप्पक्कन्तस्स च कोकालिकस्स भिक्खुनो
For Private and Personal Use Only