________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अप्पमाद
432
अप्पमोचन
अप्पमादरताय मे, थेरीगा. 36; अप्पमादरतायाति ताय एव दुक्खोतिण्णताय ... अप्पमादे रताय, थेरीगा. अट्ठ. 46; - ता पु., प्र. वि., ब. व. - अप्पमादरता सन्ता, पमादे भयदस्सिनो, इतिवु. 29; अप्पमादरताति वुत्तप्पकाराय समथविपस्सनाभावनाय अप्पमज्जने रता ... वीतिनामेन्ता, इतिवु. अट्ट. 148; - लक्खण नपुं, तत्पु. स. [अप्रमादलक्षण]. अप्रमाद का लक्षण, - णं द्वि. वि., ए. व. - अप्पमत्ता पन अप्पमादलक्खणं वड्डत्वा खिप्पं मग्गफलानि सच्छिकत्वा दुतियततियअत्तभावेसु न निब्बत्तन्ति, ध. प. अट्ठ. 1.130; - वग्ग पु., ध. प. के द्वितीय वर्ग का शीर्षक, जिसमें अप्रमाद से सम्बन्धित बुद्धवचनों का संग्रह कुल बारह गाथाओं में किया गया है - ध. प. 21-32; - ग्गं द्वि. वि., ए. व. -- रओ अनुरूपं धम्मपदे अप्पमादवग्गं अनुमोदनत्थाय अभासि, पारा. अट्ट, 1.34; तस्सप्पमादवग्गं सो सामणेरो अभासथ म. वं. 68; - वग्गवण्णना स्त्री., तत्पु. स., ध. प. के अप्पमादवग्ग की अट्ट. का शीर्षक, ध. प. अट्ठ. 1.94-162; - विहार पु., तत्पु. स., अप्रमाद के साथ जीवनवृत्ति - रे सप्त. वि., ए. व. - इमं उदानन्ति इम पमादविहारे अप्पमादविहारे च यथाक्कम आदीनवानिसंसविभावनं उदानं उदानेसि, उदा. अट्ठ. 193; -विहारी त्रि., अप्रमाद से युक्त होकर जीवनयापन करने वाला - री पु., प्र. वि., ए. व. - ... अप्पमादविहारी त्व सङ्घ गच्छति, स. नि. 2(2).85; - रिनो पु., च./ष. वि., ए. व. - एवं मे विहरन्तरस, अप्पमादविहारिनो, अप. 1.65; -नियो स्त्री, प्र. वि., ब. व. - एवं इमा अप्पमादविहारिनियो भविस्सन्तीति ... सम्पटिच्छापेसुंध. प. अट्ठ. 2.56; - रिनं ष. वि., ब. व. - तेसं सम्पन्नसीलानं, अप्पमादविहारिनं. ध. प. 57; - समोसरण त्रि., तत्पु. स., अप्रमाद में आकर एक जुट हो जाने वाला, अप्रमाद में अन्तर्भूत हो जाने वाला - णा पु., प्र. वि., ब. व. - सब्बे ते अप्पमादमूलका अप्पमादसमोसरणा, स. नि. 3(1).49; - सम्पदा स्त्री., तत्पु. स. [अप्रमादसम्पत्], अप्रमाद की पूर्णरूप से प्राप्ति - यदिदं-सीलसम्पदा, ... अत्तसम्पदा, ... अप्पमादसम्पदा, स. नि. 3(1).28; अप्पमादसम्पदाति कारापकअप्पमादसम्पत्ति, स. नि. अट्ठ. 3.169; - सुदेसना स्त्री., तत्पु. स., अप्रमादविषयक बुद्ध का उत्तम उपदेश - नं द्वि. वि., ए. व. -विलोकयी तेपिटकं महारह, तमद्दस अप्पमादसुदेसनं, दी. वं. 50; - दाधिकरण त्रि., ब. स., अप्रमाद के फलस्वरूप प्राप्त - णं पु., द्वि. वि., ए. व. - सीलवा
सीलसम्पन्नो अप्पमादाधिकरणं महन्तं भोगक्खन्धं अधिगच्छति, दी. नि. 2.67; - दाधिगत त्रि., [अप्रमादाधिगत], अप्रमाद के द्वारा प्राप्त - तो पृ., प्र. वि., ए. व. - योपिस्स सो होति यसो अप्पमादाधिगतो, अ. नि. 2(2).233; - दानिसंसगाथा स्त्री., सद्धम्मो. उन्नीसवें अध्याय का शीर्षक, सद्धम्मो. (गा.) 588-621; - दाभाव पु.. तत्पु. स. [अप्रमादाभाव], अप्रमाद का अभाव - वा प. वि., ए. व. --- पमत्तस्सपि अप्पमादाभावाति तस्मा उभोपेते एकसदिसाव, जा. अट्ठ. 5.94; - दोवाद पु.. अप्रमाद-विषयक बुद्धोपदेश -- अप्पमादो अमतपद, पमादो मच्चु नो पदन्ति,
अप्पमादोवादञ्च कथेसि, जा. अह. 5.60. अप्पमायु त्रि., ब. स. [अल्पायुष], अल्प आयु वाला - उपनीयति जीवितमप्पमायु, जरूपनीतस्सन सन्ति ताणा, जा. अट्ठ. 4.357; स. नि. 1(1).3; अ. नि. 1(1).181. अप्पमारिस पु.. [अल्पमारिष], एक औषधीय पौधा, चिडचिड़ी - तण्डुलेय्योप्पमारिसो, अभि. प. 594. अप्पमिद्ध त्रि., ब. स. [अल्पमृद्ध, बौ. सं. अल्पमिद्ध]. अल्प आलस्य या तन्द्रा वाला, अनिद्रालु, जागरुक, चौकन्ना, अध्यवसायी -- दो पु., प्र. वि., ए. व. - तस्मा हि अप्पकिच्चस्स, अप्पमिद्धो अनुद्धतो, इतिवु. 52; अप्पमिद्धोति दिवसं चङ्कमेन निसज्जाया तिआदिना वुत्तजागरियानुयोगेन निद्दारहितो अस्स, इतिवु. अट्ठ. 218; - द्धेन पु., तृ. वि., ए. व. - योगिना योगावचरेन अप्पमिद्धेन भवितब्बं, मि. प. 384. अप्पमेय्य त्रि., प+vमा के सं. कृ. का निषे. [अप्रमेय]. माप-जोख द्वारा निर्धारण नहीं किए जाने योग्य, असीम, अनन्त, अप्रमाण - य्यो पु.. प्र. वि., ए. व. - तिम्बरुसकवण्णाभो, अप्पमेय्यो अनूपमो, अप. 1.68; -- य्यं पु., वि. वि., ए. व. - बुद्धमप्पमेय्यं अनुस्सर पसन्नो, थेरगा. 382; 383; 384; - य्या स्त्री, प्र. वि., ए. व. - वसुधा यथाप्पमेय्या, चित्ता वनवटसका अप. 1.113; - य्यानं पु., ष. वि., ब. व. - सत्तानन्त्व अप्पमेय्यानं दुस्सीला विरतो जनो, सद्धम्मो. 338; - गुण त्रि., ब. स. [अप्रमेयगुण], असीम या असंख्य गुणों वाला - णो पु., प्र. वि., ए. व. - सो भगवा विचित्तफुप्फरासि विय अनन्तगुणो अप्पमेय्यगुणो, मि. प. 315. अप्पमोचन नपुं.. पमोचन का निषे. [अप्रमोचन]. विमुक्ति का अभाव, छुटकारा का न होना - यथा तव ... अनागतसंवच्छरे वा योजेतब्बतो अप्पमोचनमेव होन्ति, सु. नि. अट्ठ. 1.117.
For Private and Personal Use Only