________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अपवग्ग
388
अपवियूहति/अपव्यूहति अपलोकेत्वा कामे पहाय इसिपब्बज्जं पब्बजित्वा ... पवारणा न किया हुआ भिक्षु या भिक्षुसङ्घ- अप्पवारितोव सो ब्रह्मलोकूपगो अहोसि, जा. अट्ठ. 2.74; - अनप पू. का. कृ. भविस्सति, महाव. 239. का निषे., बिना अनुमति पाए हुए - न ते अनपलोकेत्वा अपवारेन्त त्रि., पवारेन्त का निषे., पवारणा नामक सङ्घकर्म जनपदचारिक पक्कमन्ति, पारा. 10; - तब्बो पु.. सं. कृ., को नहीं कर रहा - महापवारणाय अप्पवारेन्तो जण्हे आपज्जति प्र. वि., ए. व. - राजा नाम यत्थ राजा अनुसासति, राजा नो काले, परि. अट्ठ. 164; आपज्जतापवारेन्तो, जुण्हे न पन अपलोकेतब्बो, पाचि. 303; नत्थि ते कोचि अपलोकेतब्बोति काळके, उत्त. वि. 490. दुत्ते, ध. प. अट्ठ. 1.41.
अपवाहेति अप + Vवह के प्रेर. का वर्त.. प्र. पु., ए. व. अपवग्ग पु., [अपवर्ग]. अन्तिम रूप से विमुक्ति, पूर्ण रूप से [अपवाहयति], दूर करा देता है, हटवा या मिटवा देता है विशुद्धि, निर्वाण - अपवग्गो परिच्चागावसानेस विमुत्तियं, - त्वा पू. का. कृ. - ... कललकद्दम अपवाहेत्वा अभि. प. 910: अपवग्गो विसङ्कारो सभि सुद्धि विसद्धि च, परिसुद्धविमलदेसमुपगत्वा तत्थ परमसुखं लभेय्य, मि. प. 296. विसुद्धि. 1.70.
अपविद्ध त्रि., अप + Vविध का भू. क. कृ. [अपविद्ध]. दूर अपवज्जन नपुं.. अप + Vवज्ज से व्यु., क्रि. ना. [अपवर्जन]. फेंक दिया गया, तुच्छ या घटिया समझ कर परित्यक्त,
शा. अ. परित्याग, ला. अ. दान - चागो विसज्जनं दानं उपेक्षित, तिरस्कृत, अनुपयोगी; - द्धो पु., प्र. वि., ए. व. ... विस्सरणं वितायिता पवज्जनं, अभि. प. 420.
- अपविद्धो सुसानस्मि, अनपेक्खा होन्ति आतयो, सु. नि. अपवदति अप + Vवद का वर्त., प्र. पु., ए. व. [अपवदति]. 202; अपविद्धोति गहेतब्बाभावं दस्सेति, सु. नि. अट्ठ. शा. अ. बुरा बोलता है, अनुचित रूप से बोलता है, ला. 1.210; - द्धं द्वि. वि., ए. व. - ... पुरिसोति विचिनन्तो अ. बुरा भला कहता है, निन्दा करता है, खण्डन कर देता तम्पि पटिच्छन्नट्ठाने अपविद्ध दिस्वा ... पत्तो, जा. अट्ठ. है, बात को काट देता है - अपवदतेव भवं सोणदण्डो वण्ण 1.248; अपविद्ध ब्रहार, चन्दंव पतितं छमा, जा. अट्ठ. अपवदति मन्ते, अपवदति, जाति एकसेन, दी. नि. 1.106; 6.107; तत्थ अपविद्धन्ति रजा निरत्थक छड्डितं, जा. अट्ठ. अपवदतीति पटिक्खिपति, दी. नि. अट्ठ. 1.134; - न्ति ब. 6.108; - द्धा स्त्री., प्र. वि., ए. व. - सा दानि सब्बस्स व. - यमाहु नत्थि वीरियन्ति, अहेतुञ्च पवदन्ति ये जा. कुलस्स इस्सरा, अहं पनम्हि अपविद्धा एकिका ति, जा. अट्ठ. 5.230.
अट्ठ, 3.377; अपविद्धाति छड्डिता अनाथा हत्वा एकिका अपवहति अप + Vवह का वर्त., प्र. पु., ए. व. [अपवहति]. वसामि, तदे. अथ खो पायासि ... दानं दत्वा अपविद्धं दानं दूर ले जाता है, हटा देता है - यानि पन ... तानि वातो दत्वा कायस्स भेदा ... देवानं ... विमानं, दी. नि. 2.261. एकमन्तं अपवहति, अ. नि. 3(1).18; न च तस्स भोतो अपवियूहति/अपव्यूहति/अपब्बूहति/ अपब्यूहति अप गोतमस्स कायम्हा वातो चीवरं अपवहति, म. नि. 2.347. + वि + ऊह का वर्त०, प्र. पु., ए. व., रास्ते से हटा देता अपवाद पु., अप + Vवद से व्यु., क्रि. ना. [अपवाद]. बुरा है, दूर कर देता है, खण्डों में विभाजित कर देता है - भला बोलना, निन्दा, खण्डन - कलङ्कोकापवादेसु. देसे अपब्यूहेति तत्थेव, तस्स थुल्लच्चयं सिया, विन. वि.54; - जनपदो जने, अभि. प. 1089; - भय पु., तत्पु. स. न्तो पु., वर्त. कृ., प्र. वि., ए. व. - अपि च इतो चितो च [अपवादभय], निन्दा का भय - ... परेसं अपवादादिभयेन अपब्यूहन्तोपि फन्दापेतियेव, सो थुल्लच्चयं आपज्जति, पारा. परिनिब्बानाय चेतेन्ति .... उदा. अट्ठ. 349; पाठा. उपवादादि. अट्ठ. 1.253; अपब्यूहन्तोति हेट्ठा ठितं गहिस्सामी ति हत्थेन अपवारण नपुं.. अप + Vवु से व्यु. [अपवारण], ढक्कन, द्विधा करोन्तो, सारत्थ. टी. 2.120; - हि अद्य., प्र. पु., ए. आच्छादन - छद अपवारणे, छादेति छादयति, .... सद्द. व. - सोपि सिङ्गालो मरणभयभीतो चतूहि पादेहि रओ 2.544; जल अपवारणे, ..... सद्द. 2.563.
उपरिभागे अपब्यूहि, जा. अट्ठ. 1.256; - हित्वा पू. का. कृ. अपवारित' त्रि., अप + Vवु का भू. क. कृ., फटा हुआ, खुला - सो तं ... सेवालपणकं अपवियूहित्वा अञ्जलिना पिवित्वा हुआ, उद्घाटित - विच्छिदं वुच्चति द्विधा छिन्दनेन अपवारितं. पक्कमेय्य, अ. नि. 2(1),175; अपवियूहित्वाति अपनेत्वा, अ. ध. स. अट्ठ. 242; पाठा. अपधारितं.
नि. अट्ठ. 3.58; - हापेसि प्रेर., अद्य०, प्र. पु., ए. व., अप्पवारित/अपवारित त्रि., पवारित का निषे. [अप्रवारित], हटवाया - इदानि नं गहिस्सामाति तरुणसूकरे पक्कोसित्वा वह, जिसने पवारणा नामक सङ्घकर्म सम्पादित नहीं किया, रुक्खमूलता पंसु अपब्यूहापेसि, जा. अट्ठ. 4.310.
For Private and Personal Use Only